Van vervreemding naar verbinding

Nachtouders: de titel deed me spontaan denken aan ouders die oververmoeid hun huilbaby’s proberen te troosten tijdens de nacht. Maar daar gaat het in Saskia’s boek helemaal niet over. De nacht staat symbool voor de tijd van reflectie in haar beleving van een niet-biologisch ouderschap. Een tijd van donkerte ook. Door dit boek besefte ik hoe lesbische ouders geen rolmodellen hebben, en nog steeds pioniers zijn. Het klassieke gezin verschuift al een hele tijd, maar toch is dat het beeld waar ook lesbische ouders mee rondwandelen. De referentie van hun kindertijd is niet van toepassing. En er is dus een vierdubbele opgave voor Saskia, namelijk: het zich verhouden tot zichzelf als kind van haar ouders, het zich verhouden als lesbische moeder tegenover haar ouders, het zich verhouden als niet biologische mama, tegenover de biologische mama die haar partner wél is, het zich verhouden tot een nieuw samenleven met drie.
De nacht staat in contrast met de grote witte wolk op de cover waarachter een worstelend lijf te zien is. Twee kinderhandjes en een kindervoet steken uit. Het schijnbare romantisch ouderschap tegenover de soms lijflijke worsteling.
De nacht staat voor de nachtelijke gesprekken die ze met Juli, haar partner voert. En waarin de stemmingen in een paar zinnetjes verwoord worden. Dat wat soms ‘maar’ overblijft.

Dat het niet biologisch moederschap een worsteling is, is voor mij het hoofdthema van het boek. Het is alsof Saskia daarvoor een gevecht aangaat met allerlei gedachten die ontsporen tot dwingende doemgedachten: dat zij er niet toe doet, dat zij er buiten blijft staan, dat het moederschap een keuze is tussen springen of aan de kant blijven staan. Waarbij je als lezer er getuige van wordt dat die doemgedachten ook werkelijkheid worden als een soort van selffulfilling profecy. Het kind komt tussen hen in te staan. Ze gaan allebei ‘vreemd’, of dat wordt alleszins gesuggereerd. De verwachtingen ten aanzien van de donor blijken niet realistisch. Saskia denkt een derde wiel aan de wagen te zijn en gedraagt er zich op de duur naar.

De angst om zichzelf te verliezen in het ouderschap en de frustraties hierrond, waren als spoken door het boek. Ze nemen de lezer mee in een spanning die naar het einde toe bijna ondraaglijk wordt. Je bent getuige van dramatische scènes die tegelijk ook de catharsis zullen inhouden.
Het is doorheen gebeurtenissen, doorheen het intuïtieve ‘doen’, het handelen met Saul, dat het gevoel van echt ouder zijn bij Saskia dóórbreekt. Het zijn reddingscènes waarin zij haar volle verantwoordelijkheid als mama vanzelfsprekend opneemt. Het is het lijflijk ervaren moederschap dat haar doemgedachten vermorzelt. En de vervreemding van zichzelf, van haar partner, van Karl oplost.

Mooi is de parallel van de doemgedachten met de onware gedachten die over Karl rondwaren op het eiland.
Mooi het contrast tussen de moederkloek (de vader van de donor) die doet alsof dit type moederschap alles kan toedekken wat er ondergronds leeft, zowel tussen Juli en Saskia, als tussen haar en haar kinderen.
Mooi, heel mooi, de authenticiteit, de eerlijkheid van ook ‘immorele’, maar o zo menselijke gedachten in de dialogen van Saskia met zichzelf en met haar partner.