Om zo’n zwaar gewicht te tillen, Sisyphus, zou ik jouw moed moeten hebben

Storm in juni is een prachtig tijdsdocument over het begin van de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk. Het eerste deel gaat over de vlucht van de Parijzenaars voor de Duitsers. Rijk en arm zijn in paniek en nemen hals over kop de vlucht voorwaarts - tot aan de wapenstilstand. Iedereen keert terug - en gaat in overlevingsmodus onder het Vichy-regime.
Het tweede deel gaat over een Frans dorp dat Duitse soldaten ingekwartierd krijgt - voor 3 maanden, waarbij Franse vrouwen Duitse soldaten moeten dulden, terwijl hun eigen man of zoon in krijgsgevangenschap zit. Geleidelijk ontstaat er een nieuw “evenwicht” - mannen leggen hun koppelriem met “Gott mit uns” op tafel (na de soep) - ze rijden op opgevorderde Franse paarden - ze gaan (hoe dan ook) op versiertoer bij de Franse vrouwen - ze vragen beleefd vragen of ze het damasten tafellaken mogen gebruiken voor hun feest.
En het mag - omdat zij de meester zijn.
Na drie maanden komt er plotseling een marsorder naar Rusland. Soldaten en vrouwen nemen afscheid in een vreemd soort weemoed - want wie komt hierna, en zien ze elkaar ooit weer, wie zal sneuvelen, wat na de oorlog?

Met de laatste zinnen eindigt het boek met een klap op de vuurpijl. “De mannen begonnen te zingen, een ernstig, langzaam lied, dat wegstierf in de nacht. Al snel lag er op de weg, waar het Duitse regiment had gestaan, alleen nog maar wat stof.”

Irène Némirovsky beschrijft met beknopte, zakelijke zinnen de gevoelige/vijandige situatie - met veel plaats voor nuanceringen. Dit laatste is vooral opmerkelijk omdat de auteur nooit zal weten wie de oorlog zal winnen. Bovendien beseft zij dat zij als niet-Franse Russisch-Joodse vrouw vogelvrij is.

Op de eerste pagina van het manuscript schreef Irène deze moedige gedachte:

“Om zo’n zwaar gewicht te tillen,
Sisyphus, zou ik jouw moed moeten hebben.
Ik heb wel hart voor de zaak
Maar het doel is ver weg en de tijd is kort.”

Het manuscript heeft ze in het geheim geschreven - in heel kleine lettertjes op oorlogspapier. Ze heeft het kunnen meegeven aan haar twee dochters - in een koffertje dat ze nooit mochten loslaten op hun vlucht voor de Franse gendarmes.
Zijzelf werd gearresteerd en gedeporteerd in juli 1942. Ze is vermoord op 17 augustus 1942 in Birkenau.

Haar dochter, Denise Epstein, heeft het boek opgedragen aan iedereen die de verschrikkingen van onverdraagzaamheid heeft gekend - of nog steeds kent.