Timshel: Gij kunt (het kwaad overwinnen)

Ik wou nog eens een klassieker lezen. Meestal lees ik liever recente boeken, maar af en toe kies ik een boek uit waarover iemand mij ooit zei: 'Dat boek moet je gelezen hebben.'

John Steinbecks East of Eden, een pil van 600 pagina's uit 1952, was zo'n boek.

Ik begon eraan met enige tegenzin, want dat effect hebben klassiekers soms op mij, maar na een paar pagina's was ik al overtuigd: Wat! Een! Boek!

Het verhaal begint ergens tijdens de Amerikaanse burgeroorlog in de tweede helft van de 19de eeuw en eindigt net voor het einde van de eerste wereldoorlog. Die oorlogen spelen weliswaar een rol, maar dit is zeker geen oorlogsverhaal.

We leven ongeveer een halve eeuw me met de twee families: de grote familie Hamilton, waar de ik-persoon een afstammeling van is, en de familie Trask met de broers Adam en Charles in de ene generatie en de broers Cal en Aron in de volgende. De titel verwijst naar de Bijbel; het verhaal van Kaïn en Abel vormde de inspiratie voor de drama's die zich afspelen in de families. Het is de eeuwige tweestrijd tussen goed en kwaad, met de vraag: kunnen mensen het kwaad overwinnen dat in hen zit?

Waar ik ook van genoten heb, is de manier waarop Steinbeck de ontwikkeling van Californië beschrijft, meet bepaald in de buurt van Salinas, waar hijzelf in 1902 geboren is. Vandaag levert Californië ongeveer een derde van alle groenten en fruit die in de US geproduceerd worden, maar het was ooit anders. Naarmate de jaren in het boek verstrijken, zien we de eerste Ford verschijnen. Iemand verzucht dat er een dag zal komen dat je geen enkel paard meer zal zien in het straatbeeld. Steinbeck heeft dat zelf zien gebeuren. Ook de koelkast doet haar intrede en de eerste poging om groenten vanuit Californië naar New York te transporteren. De beschrijvingen van 'de vooruitgang' voegden voor mij extra kruiden toe aan de familiegeschiedenissen.

Normaal gezien lees ik bij Amerikaanse schrijvers liever de originele versie, maar het toeval wil dat ik van 'East of Eden' een vertaling uit de jaren '70 in handen kreeg. De taal in de versie die zich nu in de bibliotheek bevindt, is waarschijnlijk moderner.

Ik vond de vertaling die ik las, wel charmant: meervouden van woorden zoals bureau of cadeau werden met een x geschreven: bureaux en cadeaux; woorden met een f werden met ph geschreven, zoals triomph en phosphor. 'It takes time' werd vertaald als 'Het neemt tijd'; 'To make money' als 'geld maken.'

In een meer hedendaagse publicatie zouden dergelijke anglicismen niet meer kunnen, maar ik vond dat dit taalgebruik Ten oosten van Eden extra charme gaf.

Als een boek zo'n lange periode beslaat, dan is het onvermijdelijk dat mensen sterven in het boek. Naar het einde toe was ik zelf af en toe een beetje in de rouw om het heengaan van een personage. Toen de pagina's op aan het raken waren, vond ik het jammer dat ik weldra afscheid zou moeten nemen.