Is dit Kairos?

Kairos van Jenny Erpenbeck lazen we samen met de leesclub van de bibliotheek. Hieronder volgt wat ik uit de bespreking meeneem.

Kom je naar mijn begrafenis? Met deze vraag begint het boek en dit impliceert dat Hans en Katharina jarenlang contact hebben gehouden.

In 1986 leren Hans en Katharina elkaar toevallig kennen in de bus. Katharina is 19 jaar en studeert nog. Hans is 34 jaar ouder en succesvol schrijver en radiomaker. Het boek gaat over hun toxische relatie, waarbij de machtsverhoudingen helemaal niet gelijkwaardig zijn. Hans wordt achterdochtig en agressief met alle gevolgen van dien. Dit speelt zich allemaal af in Oost-Berlijn en die achtergrond maakt het verhaal net zo interessant. We leren de verschillen tussen Oost- en West-Berlijn kennen. Zo zijn er in Oost-Berlijn geen bedelaars en is er ook geen fel doorgedreven consumentisme. De relatie tussen Hans en Katharina zou een allegorie zijn van de natie, waarbij Katharina staat voor West-Duitsland en de nieuwe waarden en Hans voor Oost-Duitsland en de oude waarden. Dit is misschien wat vergezocht, tegelijkertijd zit er wel iets in deze vergelijking. Tevens loopt de neergang van Oost-Berlijn gelijk met de neergang van de relatie tussen Hans en Katharina.

Jenny Erpenbeck kent zelf ook iets van toxische relaties, want ze beleefde zelf zo’n relatie met de schrijver en theatermaker Heiner Müller, maar zelf ontkent ze dit. Uit de bespreking blijkt dat deze toxische relatie zeer realistisch is weergegeven. Katharina is nog jong en naïef en bestaat alleen maar in haar relatie tot Hans en Hans lijkt me vooral een charismatische man te zijn, die met alles weg kan komen. Een negatief punt in het boek is dat de negatieve punten van het leven in Oost-Berlijn niet aan bod komen. Positief is wel dat de vele culturele referenties het boek verrijken, maar zelf had ik niet genoeg kennis om alles mee te hebben. Op Spotify vind je zelfs een playlist met alle nummers die vermeld worden in het boek.

Maar is dit hier het Kairos, het juiste moment? Hans kan Katharina kneden naar zijn verleden en voor Katharina is hun relatie intellectueel verrijkend. Misschien kan Kairos hier ironisch opgevat worden? Als Katharina de bus twee minuten later had genomen, dan had ze hem misschien nooit ontmoet.

Door de bespreking gaf ik mijn punten voor dit boek een upgrade van een 7 naar een 8. Er valt veel uit dit boek te halen, ook al moet ik Hans nog steeds niet.