Oorlog, liefde en uitschot

De Bagage is een korte roman die zich bijna een eeuw geleden afspeelt en het verhaal vertelt van de zware levensomstandigheden van de grootouders van Monika Helfer, een Oostenrijkse auteur. Het is een ongepolijste familiegeschiedenis die ook fungeert als een eerbetoon aan haar grootmoeder Maria.

Josef en Maria Moosbrugger en hun vier kinderen wonen aan de rand van een bergdorp in Oostenrijk en worden door de andere bewoners gezien als buitenstaanders. Ze worden 'bagage' genoemd, vanwege het feit dat zowel de vader als grootvader van Josef lastdragers waren. Het Duitse woord 'Bagage' wordt echter ook vaak gebruikt als beeldspraak voor uitschot of mensen die tot last zijn. Wanneer de Eerste Wereldoorlog uitbreekt en Josef wordt opgeroepen, blijven Maria en de kinderen alleen achter en zijn ze afhankelijk van de bescherming van de burgemeester. Maria Moosbrugger is een ongelooflijke schoonheid en het is juist deze aantrekkelijkheid die haar uiteindelijk ten gronde zal richten. Ze raakt zwanger van Grete, het vijfde kind waar Josef gedurende zijn hele leven nooit een woord mee zal spreken. Grete is de moeder van de verteller van het verhaal.

Deze roman, die door de tijd springt, beslaat een periode van de Eerste Wereldoorlog tot aan het heden. Het is een prachtig staaltje autofictie waarin de auteur fantasie en realiteit combineert. Helfer schept een bijna archaïsch beeld van een beklemmende dorpswereld met een eenvoudige, maar diepzinnige taal, gebaseerd op het idioom van de dorpelingen en doorspekt met subtiele humor. Met korte, spreektalige zinnen vertelt Helfer over de onvervulde liefde van haar grootmoeder Maria, de onvoorwaardelijke liefde van de kinderen voor hun ouders, en over de schaamte en minachting die de arme familie Moosbrugger ondervindt. Het boek gaat tevens over de kwetsbare positie van vrouwen en kinderen en de onmogelijkheid om te ontsnappen aan de geschiedenis van je familie. Helfer schakelt bijna associatief tussen levens en generaties en weet met weinig woorden verborgen leed en ingehouden emoties beklemmend uit te drukken. Het resultaat is een krachtig en ontroerend portret van een dysfunctioneel gezin.

De sterkte van deze roman schuilt in de oprechtheid van de toon, de onopgesmukte stijl en de pure emoties die Helfer weet over te brengen. Het verhaal is niet eindeloos gepolijst, maar eerlijk en authentiek. Helfer weet met weinig woorden een hele wereld te creëren die je als lezer zal betoveren. Kortom, De Bagage is een kleine, wonderschone roman met grote kracht.