Misdaad in Ystad

'In de avond nam de wind plotseling af. Om daarna helemaal te gaan liggen... Voordat hij zijn logboek dichtsloeg, keek hij op de oude scheepsklok die naast hem op het bureau stond. De wijzers stonden op twintig minuten over elf. Hij liep naar de hal en trok zijn oude leren jack en een paar regenlaarzen aan. Hij voelde of hij zijn sleutels en portemonnee op zak had en verliet zijn appartement. Toen hij op straat kwam, bleef hij roerloos in het donker staan en keek rond. Er was niemand. Dat had hij ook niet verwacht. Daarna kwam hij in beweging... Bij de bouwmarkt liet een vrouw haar hond uit. Het was een herdershond. Hij kwam haar bijna altijd tegen wanneer hij 's avonds buiten liep. Een auto reed aan hoge snelheid voorbij. Hij ontwaarde een jonge man aan het stuur en hoorde muziek hoewel de ramen dicht waren. Ze weten niet wat hen te wachten staat, dacht hij... Die gedachte stemde hem opgewekt. Hij dacht aan de enorme macht waarvan hij deel uitmaakte. Het gevoel een van de uitverkorenen te zijn. Zij die in staat waren oude, versteende waarheden af te breken en geheel nieuwe en onverwachte te scheppen. Hij bleef staan en keek naar de sterrenhemel. Eigenlijk is alles onbegrijpelijk, dacht hij. Mijn eigen leven net zozeer als het feit dat het licht dat ik op dit moment van de sterren zie, al oneindig lang onderweg is hiernaartoe. Het enige wat misschien een fractie zin aan alles geeft, is wat ik doe. Het aanbod dat ik bijna twintig jaar geleden heb gekregen en dat ik zonder enige aarzeling heb geaccepteerd. Hij liep verder... Toen hij het gebouw van de belastingdienst was gepasseerd besloot hij door te lopen naar de bankautomaat die naast de winkels zat... In het licht naast de bankautomaat bleef hij staan en hij haalde zijn blauw bankpasje te voorschijn. De dame met de herdershond was nu verdwenen. Over Malmövägen denderde een zwaar beladen vrachtwagen voorbij... De mensen moesten eens weten wat hun te wachten stond, dacht hij. Het wit bonnetje met de saldo-informatie kwam door de gleuf naar buiten... Hij ging op een plek staan waar het licht van de straatlantaarn het sterkst was en tuurde naar het bedrag... Alles was zoals het wezen moest. Wat er gebeurde, kwam zonder enige waarschuwing vooraf. Het was alsof hij door een trap van een paard werd geraakt. De pijn was hevig. Hij viel voorover, zijn hand krampachtig gebald rond het witte bonnetje met de cijfers. Toen zijn hoofd op het koude asfalt sloeg, ervoer hij een moment van helderheid. Zijn laatste gedachte was dat hij er niets van begreep. Vervolgens werd hij omringd door een duisternis die van alle kanten tegelijk kwam. Het was even na middernacht. Inmiddels was het maandag 6 oktober 1997. Opnieuw kwam er een vrachtwagen voorbij die op weg was naar de nachtveerboot. Daarna was het weer stil.' (p9-13)

Ystad, 1997. Een man wordt dood aangetroffen naast een bankautomaat. Gaat het om een ongeval of een moord? Inspecteur Wallander is datzelfde moment betrokken bij het onderzoek naar de gewelddadige overval op een taxichauffeur een week eerder. Twee meisjes, de ene 19, de ander pas 14 jaar, werden als verdachten gearresteerd. Maar als een van de meisjes weet te ontsnappen, gebeuren er een reeks onverwachte zaken. Midden in de nacht valt Ystad zonder stroom. Het ontsnapte meisje wordt dood teruggevonden in de schakelkast van de plaatselijke energievoorziening. Het dode lichaam van de man aan de bankautomaat verdwijnt uit het mortuarium.

Is er een verband tussen al deze verschillende gewelddaden? En dan ontdekken Wallander en zijn team de computer van de dode man aan de bankautomaat. En deze computer blijkt de sleutel te zijn van iets groters, veel groter.

In De blinde muur, het negende en laatste deel in de reeks rond de gedreven, ietwat nukkige inspecteur Wallander confronteert de Zweedse schrijver Henning Mankell de politieman met een wereld die hem helemaal vreemd is, de wereld van cybercrime. Ondanks het vaak nare weer, de moeilijke zaak en het onbegrip ploetert, zucht en bijt Wallander zich vast in de materie.

Mankell schrijft nog minimalistischer, in nog meer staccato als voorheen. Summier tekent hij de landschappen van het zuid-Zweedse Skäne, geteisterd door regen, mist en wind. Hij zit Wallander dicht op de huid. Zijn beslommeringen, zijn mopperigheid, zijn volharding, zijn gebrek aan slaap, zijn overpeinzingen. In korte zinnen en snelle dialogen schept Mankell een soort vervreemding waarin het alledaagse fel contrasteert met de gruwel van de misdaden. Hij zet de lezer vele malen op het verkeerde been, speelt met plotwendingen, grijpt de lezer geregeld naar de keel en drijft de spanning op.

De blinde muur is een waardig slot van de gedenkwaardige reeks rond Wallander. Henning Mankell creëerde zijn antiheld wanneer hij na een leven in Afrika terugkeerde naar Zweden. Door de jaren heen leek Zweden hem killer en racistischer geworden. Mankell zocht een stem in dit maatschappelijk debat. Hij sloeg een telefoonboek open, koos puur willekeurig een naam en had zo een spreekbuis gevonden om de wereld te laten weten hoe hij naar de onrust keek. Kurt Wallander, een getormenteerde politie inspecteur die moeilijk grip krijgt op het snel veranderende Zweden, maar die ondanks alles, hopend zijn geloof in de mensheid niet helemaal te verliezen, blijft zoeken naar waarheid en gerechtigheid.

De blinde muur voelt ook aan als een slot van deze succesvolle serie. De worstelingen van Wallander met de nieuwe misdaadvorm cybercrime worden met grote klasse beschreven. Wallander voelt zich machteloos, vraagt zich luidop af of het tijdperk van ouderwets recherchewerk voorbij is. 'Je kunt een oude hond geen nieuwe kunstjes leren.' Een uitspraak die symbool staat voor de opvolging door een nieuwe generatie. Net als de woorden waarmee deze indrukwekkende thriller eindigt: 'Iets was voorbij. Iets anders stond op punt te beginnen.'

In het nawoord doet Mankell een bekentenis: 'Ik heb mezelf ook toegestaan nogal vrijelijk te experimenteren met de wereld van de automatisering. Ik heb namelijk mijn vermoedens dat wat in dit boek staat, binnenkort werkelijkheid zal worden.' Meer dan visionaire woorden. De realiteit anno 2021 gaat veel, veel verder dan zijn toenmalige vermoedens.