Schitterende schimmen (2)

Er zijn zo van die boeken, kleine juweeltjes die je al lang wou tippen, maar die dan toch, totaal onterecht, opzij geschoven worden, schitterende schimmen in de schaduw. De grote kudde van de Franse grootmeester Jean Giono is er zo één.

'De afgelopen nacht waren alle mannen vertrokken. Het was een drukkende augustusnacht geweest, die stonk naar koren en paardenzweet.' (p.13) De mannen vertrokken, opgevorderd, opgeslokt, gemobiliseerd door de Grote Oorlog, een schimmig lot tegemoet. 'Langzaam vertrok de trein in de nacht; hij spuwde gloeiende kolen in de wilgen en maakte snelheid. Toen begonnen alle paarden tegelijk te kermen.' (p.13) Op hun stevige rug zaten de vrouwen en kinderen, achtergelaten in het leven, in het dorp waar het leven gewoon door moet gaan.

Jean Giono vertelt in De grote kudde hun verhaal, van de mannen aan het grauwe front, van de vrouwen in de levendige kleuren van de Provence. Hij vertelt het in zijn typische zintuiglijke en lijfelijke, haakse en tegendraadse zinnen, zinnen als het mooiste linnengoed en de bloederigste lijkwade. Verwrongen, kromgetrokken confronteert Giono de dood van het front met het leven thuis in het zonnige Zuiden, het leven dat geen stilstand dult, onvermijdelijk onverbiddelijk verder gaat. En in die confrontatie toont hij de gruwel van de oorlog, een oorlog waar hij zelf in vocht, lang over zweeg. (De grote kudde schreef hij pas in 1930.) Zoveel pijn, zoveel angst, vol leven, vol zon. De schoonheid van het leven, de natuur die slaapt en ontwaakt, de nachtmerrie en de droom, de dood en de hoop, die hij neerpent, herleeft in elke letter die hij heeft, elke zin waar de onzin ervan je toeschreeuwt terwijl de vogels vrij in de lucht dansen.

De beelden en verhalen van vandaag, die beetje bij beetje van het huidige front tot bij ons door sijpelen. Beelden en verhalen van mannen evenzeer opgevorderd, opgeslokt, gemobiliseerd voor een zinloze strijd, hun geliefden achtergelaten zonder te weten welk lot tegemoet. Beelden en verhalen van schimmen, van schimmen van vlees en bloed, kanonnenvlees, schimmen uit een schimmige oorlog, terwijl de schimmen uit het verleden ons toeschreeuwen: "Wat een verspilling, wat een verspilling van leven. Dit nooit meer, nooit meer oorlog!" En daarom moeten we De grote kudde lezen, herlezen, altijd blijven lezen, er is geen beter pleidooi voor de vrede dan de woorden van Giono, een hartstochtelijke pleitbezorger van het leven.