Absoluut pareltje

Wat een pareltje is dit kleine maar fijne boekje. De schrijfster is een Iraanse die in 2015 naar Nederland kwam waar ze niet stilzat. In 2018 won ze reeds de Agora Lettera Schrijfwedstrijd voor proza en in 2019 de El Hizjra Literatuurprijs voor poëzie. Poëzie: dat woord moet u onthouden. De hemel is altijd paars is haar debuutroman en de poëzie stroomt doorheen het boek. Rezazadeh bekijkt de wereld met al haar zintuigen tegelijk. De taal is een feest. Ik begon met het opschrijven van mooie zinnen, maar na een paar pagina’s notities gaf ik het op, het waren er simpelweg te veel! Hoewel dit boek slechts 180 pagina’s telt, doet het je versteld staan van de schoonheid van de wereld. Het hoofdpersonage, de jonge vrouw Arghavan, is een gevoelige ziel. Ze is recent naar Nederland verhuisd en verkoopt daar tweedehands spullen. Ze doet haar job met hart en ziel en verzint verhalen achter de spullen. Die verhalen vertelt ze als de klanten tijd hebben om te luisteren. Maar die tijd ontbreekt vaak in Nederland. Arghavan stelt verbaasd vast dat de tijd in Nederland het belangrijkste is wat er is. Je mag tijd alleen voor belangrijke mensen reserveren en de belangrijkste persoon die jouw tijd waard is, ben je zelf. In Iran was de tijd een gemakkelijk geschenk om aan iemand te geven of van iemand te vragen.

De afstandelijkere levenshouding die in Nederland heerst, zorgt ervoor dat ze zich eenzaam voelt. Als ze in de metro huilt, is ze niet bang dat iemand dat zal zien, want iedereen zit toch naar zijn telefoon te kijken. Ik denk dat ik mag stellen dat vele van Rezazadehs observaties over Nederland ook over België en bij uitbreiding over ‘het Westen’ hadden kunnen gaan. En die observaties doen je nadenken. De schrijfster is niet scherp of cynisch, ze stelt de zaken poëtisch, maar ze toont je wel waarheden over jezelf waar je niet altijd bij stil staat.

Arghavan probeert zich ondanks de cultuurverschillen zo goed mogelijk aan te passen aan Nederland. Ze mist het tactiele in haar relaties met mensen, maar heeft geaccepteerd dat je vreemden niet mag omarmen of een kus op de wang geven, dat een blik van warmte moet volstaan. Gelukkig vindt ze in klanten Anna en Johan gelijkgestemde zielen die haar ideeën en zienswijze delen, of op zijn minst begrijpen.

Bomen, bergen en natuur spelen een belangrijke rol in Arghavans leven. Ze zoekt geregeld troost bij de schors van een boom en denkt terug aan de ‘gerimpelde nek van de berg’, de sneeuw die ‘als een wond was op hun hoofd’.

Als ze langs de grachten van Amsterdam fietst, is het voor haar alsof de grachten de aders zijn van een grote hand waarover ze fietst. Alledaagse dingen worden bij Arghavan buitengewoon. Ze sluit haar ogen en hoort de tram- en fietsbellen. Ze voelt zich achterop de fiets alsof ze surft of als een koningin van een rijk en ziet daarna hoe haar troon zich over de golven verwijdert. Ze geeft de planten water tot ze er blijer uitzien. De maan leunt vermoeid tegen het zwarte kussen van de hemel en de duiven geven slordige applausjes.

Doorheen het boek komen we te weten hoe haar jeugd door de verslaving van haar vader en het vertrek van haar moeder bemoeilijkt werd. Ze draagt dat verdriet nog met zich mee in Nederland. Daar worden haar liefde voor de jonge muzikant Mees en haar vriendschap met danseres Anna en de oude Johan die met bomen praat, weer een volgende stap in haar leven.

Het boek is niet alleen een spiegel waarin we onze cultuur door de ogen van iemand van een andere cultuur zien, maar ook een relaas over de worsteling die hoogsensitieve mensen hebben om zich in de wereld staande te houden. Een van de mooiste zinnen van het boek luidt dan ook: Mijn vader zei altijd dat het leven en de wereld mooier worden door de gevoelige mensen, door dichters, schilders, maar er zijn bijna geen gevoelige mensen voor wie de wereld een mooie en makkelijke plek is.

Toch maakt het boek je niet verdrietig. Arghavan besluit de ‘boom in mij niet langer in de giftige grond te laten wortelen.’ Een duik in dit kleinood is een binnentreden in de wereld gezien door de ogen van een dromer, een poëet.