Jan Stevens
Leestip van Jan Stevens
Boeken zijn slechts dragers van een verhaal. Verhalen blijven in mijn hoofd.

Prachtig melancholische proza

16 december 2024

Op een regenachtige novemberdag wordt Nils Vik wakker in de wetenschap dat het zijn laatste dag op aarde is. Hij is oud, zijn vrouw Marta is overleden; het is goed zo. Sinds zijn veertiende was hij veerman voor de bewoners van het afgelegen gebied langs de fjord. Inmiddels is er een brug gebouwd en is een veerman overbodig. Genoeg munitie om een prachtig melancholisch verhaal rond op te bouwen. Maar er is meer dan dat, dit is een verhaal dat je diep van binnen raakt door zoveel echte schoonheid over een gewoon mensenleven van een man die zijn leven leidde zonder veel behoeften, tevreden met wat er was, empathisch met zijn passagiers en hun kleine verhalen.

Nils Vik doet die ochtend de afwas en maakt het huis in orde. Hij doet wat hij gewoonlijk doet in het huis waar hij als kind woonde en later met zijn eigen gezin: koffie zetten, ontbijten en scheren. Dan luistert hij naar het nieuws en gaat naar beneden om naar de boot te kijken. Hij denkt dat hij een stem hoort die zegt “Ik wacht beneden op je, schat”. Hij schrijft een kaart aan zijn dochters, legt de laatste krant in de kelder, verbrandt het matras en maakt zich klaar. Vervolgens loopt hij zoals altijd naar zijn boot. Tot zijn grote vreugde wordt hij er opgewacht door Luna, de hond die al vijfentwintig jaar dood is. Ze was altijd op de boot en Nils kan met haar over alles praten. Hun tocht over de fjord wordt een reis terug in de tijd; een voor een stappen al zijn vroegere passagiers aan boord, voor even opgestaan uit het hiernamaals om Nils Vik te vergezellen naar de werkelijke bestemming van deze laatste reis. De laatste dag van de veerman is een sublieme, troostrijke roman over afscheid en weerzien.

“Over de fjord gaat hij. Over de fjord zonder aarzelen. Over de fjord zoals zo vaak. Laat en vroeg. s Morgens en 's avonds”. Gewoon die eerste pagina’s lezen en die prachtige beschrijvingen van die doodgewone handelingen gaven mij al het gevoel dat ik dit boek traag zou lezen. En dan weet ik, hier ga ik mateloos van genieten.

Deze laatste tocht op de boot is ook een samenvatting van het leven dat hij heeft geleefd en de mensen die hij heeft ontmoet: “Hij zal de vaste route, of de vaste routes, voor de allerlaatste keer varen. Hij zal optekenen wat hij in zijn leven heeft liefgehad, het optillen, het eren.” Nils herinnert zich ook alles wat hij voor de allerlaatste keer heeft gedaan.

Nu realiseert hij zich dat ze langs de fjord op hem wachten en hij brengt ze aan boord. Hij vraagt ze allemaal hoe ze gestorven zijn. Hier zijn de oude bekenden: Jens Hauge, die Nils naar de stad moest brengen om een vrouw te vinden, de lerares Miss Alstadsæter die naar de fjord kwam omdat ze verliefd was op Kari Aga, de fotograaf Robert Soth die verliefd werd op zijn Marta, de jonge gitarist Jon, en zijn laatste betalende passagier, de vastgoedmakelaar Aud Haver. En last but not least, zijn kleine broertje Ivar, die Nils bedankt dat hij hem aan de grond heeft gezet. Iedereen rookt aan boord van de boot: “... roken is het enige dat een dode kan doen om de tijd te doden”.

De meeste herinneringen die naar boven komen gaan over zijn vrouw Marta. We leren hoe ze elkaar ontmoetten en een koppel werden, en hoe hun leven samen was, in goede en slechte tijden. Marta stierf aan een beroerte en Nils mist haar heel erg.

Met deze laatste boottocht maakt Nils de balans op van zijn leven: “Wat heeft hij geleerd door hier in de stuurhut te staan en naar buiten te staren?” Hij observeert een fjordenlandschap dat altijd verandert, regen, wind en licht. Hij denkt aan bruiloften en geboortes, begrafenissen en de zwangere meisjes die hij heeft vervoerd. Dan realiseert hij zich dat de doden vuren hebben aangestoken langs de kust, de radio zwijgt en hij op het punt staat te verdwijnen.

Hoewel we vanaf de eerste bladzijde weten dat Nils Vik gaat sterven, is dit geen tragische roman. Er zijn veel grappige voorvallen met een eigenzinnig en subtiel gevoel voor humor, die samen met poëtische weergaven van de fjord en het westelijke landschap ervoor zullen zorgen dat je nog een tijdje gaat nadenken over je eigen leven.

Synopsis

Op een regenachtige novemberdag wordt een oude veerman wakker, wetende dat het zijn laatste dag op aarde is. Hij gaat nog één keer varen, over de fjord, terug in de tijd. Zijn verloren dierbaren stappen aan boord om hem te vergezellen naar zijn laatste bestemming.

Jan Stevens
Leestip van Jan Stevens
Boeken zijn slechts dragers van een verhaal. Verhalen blijven in mijn hoofd.

De laatste dag van de veerman
Titel:
De laatste dag van de veerman
Auteur:
Frode Grytten
# pagina's:
170
Genre:
Romans
Uitgeverij:
Uitgeverij Atlas Contact
ISBN:
9789025476014
Materiaal:
Boek
Sfeer:
Gevoelig,
Intens

Gerelateerde leestips