Een trap naar de droom der dromen

De trap van steen en wolken van Johan Daisne las ik als grote MARNIX pocket (1972). De kaft is iconisch en zie ik nog zó voor mij als beeld van de tijd. Nochtans is de taal in deze uitgave merkelijk verschillend van die van de eerste druk in 1941. Minder Vlaams en beeldrijk. Daisne schreef het boek in 1941, in volle oorlog en in barre omstandigheden.

De trap bevat twee verhalen, die soms in elkaar overvloeien. Het ene verhaal speelt zich af in het Wilde Westen. Gun Sedgwick en Ra hebben zich teruggetrokken uit de beschaving en leven in een blokhut. Ze ontmoeten allerlei vreemde figuren die als uit een droom lijken te komen: de oude indiaan Curumilla, Wence Craighton, een inspecteur die zich met een slee verplaatst en Lovelace, een sensuele vrouw die zich heeft teruggetrokken in een Aztekentempel. Daarnaast is er het verhaal van Evert, het alter ego van Daisne zelf. Hij heeft een luizenbaantje in een labo. Maar leeft op wanneer hij ’s avonds werkt voor de literatuur.

Gun Sedgwick is dokter. Net als in De man die zijn haar kort liet knippen (waar het gaat over een dissectie) speelt het doktersmilieu, waar de beide broers van Herman Thiery, Leo en Michel, deel van uitmaken, een belangrijke rol. De trap is bij uitstek een biografische roman. Met verwijzingen naar het ouderlijke milieu: De Wilgen, met zijn tennisveld, theetijd, het doctoraat van Kees, in werkelijkheid de jongste broer van de schrijver: Michel Thiery.

De trap is een intellectuele roman. Met verwijzingen naar Couperus, Russische literatuur en zelfs het Nibelungenlied. Maar de centrale gedachte komt van de Griekse filosoof Plato en het beginsel van de Paradeigmata, tevens de titel van het tweede deel van de roman. Paradeigma of het ideaalbeeld, dat zowel in de liefde als in het leven voorkomt. In de roman verzinnebeeld als Ra, de compagnon de route van Gun. Ra, Aurora, de godin van de dageraad. Ra staat voor Suzanne Herremans, een jonge vrouw die Daisne als student ontmoette, en wiens beeld hij zijn hele leven als ideaal heeft gekoesterd. Maar ook het leven kent zijn droom en zijn realiteit. Beide vormen de trap naar de droom der dromen. Een trap van steen en wolken.