Een roman als een thriller

Eindelijk het boek van Lize Spit gelezen. (Twintig keer gereserveerd of uitgeleend in twee grote bibliotheken.)
De inhoud afschuwelijk, de stijl geweldig.

Het smelt leest als een thriller. Lize Spit is meesterlijk als scenariste.

Ze werkt twee verhalen uit dat ze per hoofdstuk afwisselt. Het ene relaas is het verslag van één dag. Met een blok ijs in haar koffer rijdt Eva (de jongvolwassen hoofdpersoon), naar een feestje in haar vroeger dorp. Je zit daarbij op het puntje van je stoel, en vraagt je af, wat dit allemaal te betekenen heeft (het ijs , het zogenaamde bezoek aan haar ouders, het programma van de dag in haar hoofd…) Het tweede verhaal speelt zich af in haar jeugd. Samen met twee jongens uit haar klas speelt ze een georkestreerd spel. Meisjes in volgorde van schoonheid (de minst mooie eerst) moeten een raadsel oplossen. Na elk verkeerd antwoord (Eva regisseert) doen ze een kledingstuk uit. Naakt mogen de jongens met haar doen wat ze willen. Wat eerst begon als het aftasten van grenzen en seksueel experimenteren ontaardt in aanranding en erger.

Allerlei andere geheimzinnige elementen in het verhaal, onthult Lize Spit ook geleidelijk aan. In één van de eerste hoofdstukken bijvoorbeeld, hangt er kleefkruid in het haar van de moeder, en honderden bladzijden verder weet je het: dat ze buiten , bij de kippen, haar drank verstopt.

Korte, krachtige zinnen wisselen de uitgebreide beschrijvingen af. De auteur geeft veel informatie in een paar zinnen. Als lezer blijf je alert.

Een voorwerp gebruikt Lize Spit als dankbare insteek om relaties of achterliggende gewoonten te tonen. ‘De peervormige keukenwekker die we voor haar veertigste verjaardag hebben gekocht. Mama had het ding uitgepakt, het in haar hand gelegd en verontwaardigd gezegd: ‘Voor dit soort cadeaus hebben ze Moederdag uitgevonden…’

Eén slipje- dat op de berm ligt- en zijn ‘afbraak’, stoffeert de rode draad in het boek.

De auteur beschrijft handelingen filmisch tot in de details, van top tot teen. Het decor, het perspectief, de associaties van Eva als hoofdpersoon, spreken hierin mee. In dit boek wordt niet uitgelegd, geanalyseerd of besproken. Alles is te zien.

Emotioneel en seksueel misbruik , verwaarlozing, pestgedrag, wraak, leedvermaak, dierenmishandeling, je maakt het allemaal mee in dit boek. Ook de gevolgen: angststoornissen, psychische decompensatie, overlevingsmechanismen, zelfmoord.

Enkel in de relatie van Eva tot haar zus Tess en haar leerkracht vermoeden we liefde. Eva merkt de groeiende psychische wanhoop van haar zus, via het steeds dwangmatiger typen op een toetsenbord zonder aansluiting. Een wanhoopskreet naar het niets, dat Eva op een slimme wijze weet te ontrafelen. Misschien is de uiteindelijke professionele opvang van Tess wel het enige licht in dit boek.

De dood bengelt als een zwaard van Damocles boven ‘het smelt’.

De vader van Eva heeft een strop geïnstalleerd in zijn werkplaats, en daar is Eva alleen getuige van. Zo begint het verhaal. Jolan, haar oudere broer houdt zich met skeletten bezig. Er is een verhaal over twee konijnen dat slecht afloopt. De broer van Pim (één van het drietal) is dood. De oorzaak hangt als een omerta over het dorp.

Intimiteiten worden bloot en uitgebreid beschreven.

De vagina als loof van witloof, oudjes die hun darmen eruit kakken omdat ze te lang op een verpleegster wachten, … Soms walg je en wil je het boek opzij leggen.

Walging heeft volgens M. Nussbaum (in ‘Het koninkrijk van de angst’, 2018) te maken met het ontkennen van het dierlijke. De mens is deel van de natuur. Hij urineert, kwijlt en vrijt in lichaamsvochten. Dat tonen lijkt taboe. Terwijl het dagelijks leven zich ook dierlijk toont.

Lize Spit beschrijft dat ‘dierlijke’ in contexten van angst, geheimhouding, misbruik. Het is alsof ze aan de lezers concreet wil tonen hoe afschuwelijk de wereld van kinderen en jongeren er kan uitzien. Tot in zijn meest mensonterende, perverse details. Om het aan te klagen. Om het op te merken. Om het nooit meer te minimaliseren.