Parabel over vrijheid, privacy, beschaving en zingeving

Hoe het zo gekomen is, wordt niet verteld. Maar bij aanvang zitten 39 vrouwen en 1 meisje samen in een kooi in een kelder zonder daglicht. Er brandt permanent licht uit een onbekende lichtbron. Bewakers houden er controle zodat de gevangen vrouwen niet proberen te ontsnappen, geen ruzie gaan maken, elkaar niet aanraken. Het meisje heeft het nooit anders gekend, ze heeft geen herinneringen aan iets anders. De veertig zitten daar nu al meer dan veertien jaar.

Het boek filosofeert zonder dure woorden of zonder theorieën over privacy en vrijheid. En de dunne lijn tussen normaal en vreemd, beschaving en cultuur. Over onderdrukking en weerstand. Ook in deze beklemmende omgeving ontstaan relaties tussen mensen en voorkeuren.

Maar dan gaat onverwacht een alarm af en de bewakers poetsen vliegensvlug de plaat. De deur van de kooi blijft openstaan. Onder impuls van het tienermeisje kiezen de fysiek uitgeputte en krachteloze vrouwen eens ze bekomen zijn voor de vrijheid. Het tweede even indrukwekkende deel van het boek begint daar.

Ze moeten in een lege woestijnachtige wereld hun weg zien te vinden. In een wereld die niet op planeet Aarde lijkt zoals ze haar kenden. Waar geen andere bewoners, geen gebouwen, geen tekens van cultuur te vinden zijn. Hoe begin je daaraan? Hoeveel vooruitgang heb je dan gemaakt? Is hun vrijheid een andere nieuwe gevangenis?

Eén keer ze goed en wel op stap zijn naar het onbekende komen ze om de zoveel weken nieuwe kooien tegen met veertig vrouwenlijken in afgesloten kooien, en - gelukkig maar - overvolle proviandkasten en volle diepvriezers.

De vrouwen worden ouder en sterven. De overlevingsstrategie spitst zich meer en meer toe op de jongste vrouw, de hoofdfiguur. Zij blijft uiteindelijk als laatste over. Daarover gaat het derde en laatste deel.

Het boek zet je aan het denken over beschaving en cultuur en overleving. De hoofdpersoon heeft nooit een man gekend, nooit muziek gehoord, nooit dagelijkse voorwerpen gezien, ze weet niet wat een stoel is, laat staan complexere voorwerpen. Wat ze voor haar overleven nodig heeft, kent ze wel. Maar niets over schoonheid - lichamelijke of artistieke. Ze zoekt voor zichzelf een doel om in leven te blijven.

De auteur is ondanks haar naam niet Nederlandstalig, maar een Franstalige Belgische. Ze is in ons taalgebied niet gekend, maar een grote naam onder de taalgrens. Het boek is oorspronkelijk uit 1995, maar kende pas in 2024 een Nederlandse vertaling. De auteur was toen al twaalf jaar overleden, maar haar werk is verrassend tijdloos. Ze liet zich onder meer inspireren door haar ervaringen als psychoanalytica.

Dit boek lijkt een keihard survival boek in een vijandige omgeving, maar het is tegelijk troostend en toont de veerkracht van individuen en vooral groepen die samenwerken. Een heel leesbaar boek en op een bizarre manier spannend.