Een emotionele wervelstorm

In de beginjaren vijftig nam Eilis Lacey, een fictief personage, afscheid van Enniscorthy, de echte stad in County Wexford, Ierland, waar haar schepper, de romanschrijver Colm Tóibín, een paar jaar later geboren zou worden. Ze stak de Atlantische Oceaan over, op weg naar Brooklyn en dus ook naar Brooklyn, Tóibíns bijna perfecte roman uit 2009 over haar emigratie. Eilis was vaak eenzaam, maar ze was nauwelijks alleen. In de jaren vijftig verloor Ierland meer dan 15 procent van zijn bevolking door emigratie; 50.000 van degenen die vertrokken, vonden hun weg naar Amerika.

Dit vervolg, dat zich twintig jaar later afspeelt, begint met een huwelijk in crisis en brengt vakkundig over hoe blind we zijn voor onze eigen motivaties.

In Brooklyn (2009) verliet Eilis Lacey Aan het einde Ierland voor de tweede en laatste keer - op weg naar New York en de Italiaans-Amerikaanse echtgenoot met wie ze in het geheim was getrouwd nadat ze daarheen was gereisd voor haar werk. In haar geboorteplaats Enniscorthy liet ze Jim Farrell achter, een jonge man op wie ze tijdens haar bezoek verliefd was geworden met de onvermijdelijke roddels over haar gedrag.

Op Long Island zijn er inmiddels twintig jaar verstreken en bevinden we ons midden de jaren zeventig: de datum wordt nooit gespecificeerd, maar verwijzingen naar Vietnam en Watergate maken dat wel duidelijk. Eilis Lacey is nu Eilis Fiorello en woont samen met haar Italiaans-Amerikaanse echtgenoot Tony en tienerkinderen Rosella en Larry. Tony’s broers en hun families en ook zijn ouders wonnen vlak naast de deur, en de drukkende Italiaanse familiebanden wegen zwaar door op haar.

Het drama dat Tóibín gebruikt om het verhaal te beginnen is een vreemde man die bij Eilis aanbelt. Hij vertelt haar in korte tijd dat haar man Tony, een loodgieter, veel tijd heeft doorgebracht met zijn vrouw en dat "zijn sanitair zo goed is dat ze in augustus een baby zal krijgen". De boodschap die hij geeft is niet min: “zodra deze kleine schurk geboren is, voer ik hem hierheen. En als je niet thuis bent […] laat ik het hier voor je deur achter.’ De rode draad en de drijfveer van dit vervolg zijn gezet en voorziet vanaf het begin voor een smakelijke spanning.

Eilis is bepaald niet passief. Ze is een interessant en levendig personage omdat ze erin slaagt haar lot tot haar keuze te maken. Ze wordt misschien beperkt door die dwingende Italiaanse sociale normen en gezinsverwachtingen, maar in haar eigen geest en ook in mijn ogen is ze vrij.

Omdat die onbekende Iers is, gelooft Eilis hem op zijn woord. En misschien is ze, omdat ze zelf Iers is, net zo onvermurwbaar. “De baby komt niet over de drempel”, zegt ze tegen haar schoonmoeder, die duidelijk iets anders in gedachten heeft.

Tony’s schuinmarcheerderij en de reactie van zijn familie daarop, onderstreept de vervreemding van Eilis van de grote Italiaans-Amerikaanse familie waarin ze is getrouwd. Nu haar huwelijk in het ongewisse ligt, besluit ze voor het eerst in meer dan twintig jaar terug te keren naar Enniscorthy. Haar kinderen, Larry en Rosella – die “geen echte interesse hebben gehad in Enniscorthy, of zelfs Ierland” – zullen een deel van de zomer met haar meegaan.

Jim, eertijds achtergelaten door haar is nooit getrouwd en is eigenlijk nooit over Eilis heen is gekomen. Hij beheert een pub die hij van zijn ouders heeft geërfd. Hij heeft een discrete affaire met Nancy, die de beste vriendin van Eilis was geweest en die nu een weduwe is die een frituur in de stad runt. Jim en Nancy doen hun best om de onderzoekende ogen en veroordelende tongen van hun buren te ontwijken, maar zodra Eilis opduikt, zijn geen geheimen meer veilig.

Eens in Ierland wekt Eilis zelf, met haar huurauto en haar veramerikaniseerde houding, jaloerse, nieuwsgierige en achterdochtige kritiek op, ook van haar eigen moeder. Ondertussen doet haar hernieuwde band met Jim en Nancy een emotionele wervelstorm van complexe gevoelens en moeilijke keuzes ontstaan. Die mengelmoes van emoties die deze drie hoofdpersonages ondergaan, de zucht naar die verloren liefde versus de drang tot nestelen en verzilveren wat ooit zo mooi en intens was zorgt voor een prachtige roman die je best niet te gulzig leest. Best moeilijk wat je kijkt gespannen uit naar dat finale eindpunt dat je haast zou vergeten hoe mooi dit alles is verwoord. Een prachtig vervolgverhaal dat je niet onberoerd laat.