Koen Temmerman
Leestip van Koen Temmerman
Goede boeken zijn tegendraads en vertellen daarom wie je eigenlijk bent. Goede boeken tonen je andere werelden. Goede boeken zijn spiegels en vensters.

Groteske humor, serene ironie en milde melancholie in een geslaagde dosering

11 augustus 2020

In 1952 filmde Jacques Tati (1907-1982) Les vacances de Monsieur Hulot. In 1958 verscheen de Nederlandse vertaling van de novelisation (= filmverboeking) die de Franse acteur, scenarist en regisseur Jean-Claude Carrière maakte.

Zomervakantie aan de Franse kust. Een strandhotel aan een rustige baai. De gasten komen er graag terug omdat zij er genieten van hun vertrouwde rituelen. Zonnebaden, spelen, wandelen, luieren: de charme van de landerige sleur van het comfortabel nietsdoen.

De verteller is een brave ambtenaar die eigenlijk heel blij is met die rust en voorspelbaarheid van zijn vakantiedagen. Maar hij is ook een heel scherpe en geestige observator van eigen en andermans gedrag.

Dat jaar echter arriveert een vreemd heerschap: Monsieur Hulot. Een al te beleefde zonderling, met pijp, raar hoedje en een te korte broek. Hij beweegt op een heel eigenzinnige manier: verend en springerig. Hij lijkt steeds verstrooid maar getuigt tegelijk van een grenzeloze hoffelijkheid. Zijn zotte en onconventionele houding lijkt de kleine gebaren en tics van de badgasten na te apen door ze licht te misvormen.

Waar wervelwind Hulot verschijnt, ontstaan grote verwikkelingen en kleine rampen door zijn – schattige – onhandigheid. Er volgt dus een opeenvolging van brokstukken van scènes, fragmenten van hilarische gebeurtenissen, meestal vol plotselinge wendingen. Wij kijken met de argeloze blik van de voorbijganger, zonder kennis van de afloop.

De ondernemende Hulot wil volop van zijn vakantie genieten: hij wil tennissen, paardrijden, kanoën, meedansen op het gemaskerd bal. Maar elke keer ontstaan misverstanden en loopt het in het honderd. Of het nu bij een begrafenis, een kaartspel, het vuurwerk, een avondmaaltijd is: steeds is de eenzelvige en schuchtere Hulot zich niet bewust van de plezante chaos die hij veroorzaakt. Of die hem – in zijn ogen – overkomt. Op de duur wantrouwen en mijden de meeste vakantiegangers hem, maar onze stille ambtenaar geniet volop van de onverwachte zonnestraal die Hulot voor hem betekent.

Een meesterlijke film en een vrolijk boek: tweemaal Tatiëske vakantiepret met Monsieur Hulot in Hôtel de la Plage!


‘Observed in a certain way.’ - David Bellos

---

Enkele treffende omschrijvingen van Monsieur Hulot

Ik denk nog aan hem: ik denk aan die slungelachtige wildeman, die zich zo weinig om ons bekommerde, aan die beschaafde, als automatische mens, die het toeval voor drie weken in ons midden voerde, als een tornado, onweerstaanbaar en verkwikkend in een eiland van stille verveling. (p. 29)


Maar zo is die man. Een grote, beleefde duivel van een vent, bang, maar ongetwijfeld onschadelijk. (p. 48)


Wij wennen maar slecht aan die cycloon. Hij brengt ons in de war. Hulot haalt de zotste fratsen uit, en slaat de vreemdste flaters. (p. 55)


’t Is een type, zeggen de mensen die hij imiteert, een druktemaker, een gek, maar die er in elk geval voor zorgt dat men zich niet stierlijk verveelt…. Hulot choqueert ons, zoals een geheimzinnige vreemdeling doen zou, die weinig op de hoogte is van onze gewoonten, of veeleer nog de bewoner van een andere planeet. Wij kunnen onszelf niet in hem herkennen, noch hijzelf ins ons. Alleen de kinderen schijnen graag met hem op te trekken. (p. 56)


… die volkomen en onbewuste onafhankelijkheid, welke wij achter al zijn handelingen en gebaren vermoeden. En toch, hoe graag is hij iemand van dienst, ondanks zijn grenzeloze, aangeboren onhandigheid! (p. 58)


De dingen en de mensen vormen een struikelblok, waar hij over struikelt, maar méér dan wij. Waar hij komt, verdeelt de wereld zich in tweeën, in een deel dat hem accepteert en gemene zaak met hem maakt, in een ander deel dat hem bekritiseert en hem uitstoot. (p. 110)


Hulot is iedere dag weer een nieuwe verrassing… Hij is voor ons het onverwachte, de speelse fantasie. (p. 162)

---


Enkele prachtige zinnen

Over de massale vakantie-uittocht

Is het u nooit opgevallen, dat iedereen, zelfs als hij gezond verstand bezit en op de hoogte is van zijn tijd, al zijn koelbloedigheid en alle waardigheid verliest, zodra hij het meest argeloze station heeft betreden? Hij loopt op goed geluk rond, verdwaalt, zwaait wanhopig met zijn kaartje, verliest zijn bagage, verneemt tenslotte, dat hij vijftig minuten op zijn trein moet wachten en begrijpt er niets meer van. (p.5)


Over de bizarre gasten van het Strandhotel

In een hoekje, rechts van de ingang, is de “bibliotheek”: wat stukgelezen “readers digests”, een stuk of wat detectiveromans, … Daar bevindt zich ’s avonds en ’s morgens een jongeman met een droefgeestig en wijs gezicht. Misschien wel een wijsgeer? Men zegt, dat hij op de universiteit onuitsprekelijke dingen studeert. (p.19)


Over de strandrituelen

Op de maat, in éénzelfde beweging, trokken de zonaanbidders, lui uitgestrekt op het strand, hun truien en sweaters uit, zodra er van tussen de wolken door één enkel straaltje tevoorschijn glipte. Dan strekken ze zich weer in een lange rij op het zand uit, de ogen gesloten, berustend als de Heilige Laurentius op zijn rooster; en zoals hij, draaiden ze zich telkens weer om. (p. 39)

---


Noot 1:

Bizar aan deze uitgave door de Fontein-uitgeverij is dat er geen jaar van uitgave in staat. Ook niet van de oorspronkelijke Franse uitgave. Alsof het boek voor de eeuwigheid bedoeld was.

In het geval van Monsieur Hulot klopt dit eigenlijk wel.


Noot 2:

An Meskens schreef een zeer boeiende studie Jacques Tati: een kwestie van kijken.

Een uitgebreide filmbespreking lees je in Hulot parmi nous door Geneviève Agel.

Koen Temmerman
Leestip van Koen Temmerman
Goede boeken zijn tegendraads en vertellen daarom wie je eigenlijk bent. Goede boeken tonen je andere werelden. Goede boeken zijn spiegels en vensters.

Titel:
Monsieur Hulot op vacantie : roman naar de film van Jacques Tati
Auteur:
Jean-Claude Carrière
# pagina's:
206 p.
Uitgeverij:
De Fontein
Materiaal:
Boek
Sfeer:
Gek,
Kleurrijk,
Vrolijk

Gerelateerde leestips