Grauwe realiteit in luchtigheid verpakt

Je moet het maar kunnen, grauwe realiteit in luchtigheid verpakken om toch onderhuids weerzin en afschuw op te bouwen. Dat is wat ‘Stad der dieven’ doet met de lezer, het sleept je mee in een fantastisch verhaal met een vaart die je nauwelijks loslaat of rust gunt. Het is meteen de grote kracht die als een rode draad doorheen het hele boek is geweven, je wordt geconfronteerd met de verschrikkelijke onmenselijkheden eigen aan oorlog maar je verteert het door die andere draad die er doorheen is geweven, humor. Maar wees gewaarschuwd, je lacht soms, je glimlacht maar uiteindelijk worden het grimassen.

Door twee gebeurtenissen los van elkaar belanden Lev en Kolja ten tijde van de 29 maanden lang durende belegering van Piter, Leningrad in 1942 in de kerkers van de Kruisen een grof, donker en somber rode bakstenen gebouw waar eens je daar terechtkwam ten dode was opgeschreven. Het tweetal Lev, een timide Joodse jongen volop in de puberteit opgepakt na het fouilleren van een dode Duitse parachutist en Kolja, mooiprater en vrouwengek, een deserteur alhoewel hij dit ten stelligste ontkent - de waarheid komt nog wel boven – worden willens nillens aan elkaar gekoppeld na een wel heel bizarre opdracht.

Nadat ze opgehaald worden door enkele soldaten in een GAZ (Gorkovski Avtomobilny Zavod) komen ze na een hilarisch omschreven tocht, waarbij Kolja scherp van tong en totaal onbevreesd de ene oneliner na de andere afvuurt en mij menig keer in de lach liet schieten aan bij de NKVD, het volkscommissariaat voor interne zaken of de voorloper van de KGB. Deze details geef ik graag mee om aan te tonen dat deze roman, soms aanvoelend als picaresk weldegelijk historisch onderbouwd is. Tijdens het lezen word je ondergedompeld in een historisch oorlogskader ten tijde van het langdurig beleg van Leningrad dat je de daver op het lijf jaagt en de onmenselijkheid van het individu aangestuurd door propaganda pijnlijk blootlegt. Het is dan ook schrijnend dat de twee van hun ondervrager de opdracht krijgen om 12 eieren te bemachtigen, een fortuin in hongersnood tijdens de bikkelharde belegering. Navrant als je weet dat die 12 eieren moeten dienen voor de bruidstaart voor het aankomende huwelijk van zijn dochter...Het wordt dus een zoektocht naar 12 eieren op vijf dagen tijd om in leven te blijven. De beide hoofdpersonages met Lev als verteller zijn gedoemd om niettegenstaande hun tegengestelde karakters samen te werken en op stap te gaan. Deze missie, uiteindelijk het echte verhaal sleept je mee doorheen een belegerde stad waar iedereen tracht te overleven meestal ten koste van anderen. Overlevingsdrang is een raar beestje dat oerinstincten vrijmaakt, ofwel ben jij het ofwel is het de ander. Kannibalisme hoort daarbij. Ze zijn echter op elkaar aangewezen en moeten er samen door als ze willen overleven. Meer en meer voel je tijdens de veelvuldige maar heerlijk spitsvondige dialogen een vriendschap ontstaan, Kolja ontfermt zich over Lev als een oudere broer. Maar eieren zijn er niet te vinden in Leningrad en ze breken uit langsheen een oude spoorlijn parallel met de frontlinie. En dan breekt de koude door in het boek. Naast de echte allesoverheersende Russische wintervrieskou waarmee ze afrekenen en die beschreven wordt zodat je zelf rillerig verder leest komt er echter een andere kou opzetten. De koude van ontmenselijking, gruwel en sadisme. Hun contact met de perverse gevolgen van de bezetter in een verlaten boerderij maar ook de redding door partizanen beneemt je in al zijn gruwel de adem. Maar de eieren moeten en zullen ze hebben. En als ze zich daarvoor mengen tussen een groep krijgsgevangenen dan moet dat maar. Terug is het Kolja die met zijn bravoure en breedsprakigheid de ultieme oplossing brengt, maar tegen een hoge prijs.En die eieren, het zijn slechts eieren maar ze blijven belangrijk tot het einde van hun bestemming. Ze breken je hart. Jan Stevens, redacteur boekensite.gent.

Alle info over dit boek vind je via http://www.boekensite.gent/node/4516.