Verrassend en atypisch

Hilary Mantel is vooral bekend door haar historische fictie. Ze ontving twee keer de Booker Prize voor haar historische romans in de 'Cromwell'-trilogie: Wolf Hall (2009) en Het boek Henry (2012).
De diversiteit van haar werk maakt haar uniek: naast historische fictie, romans, non-fictie en memoires, schreef Mantel met Voorbij het Zwart een verhaal over occultisme. Alhoewel dit boek al verscheen in 2005, werd het pas vier maand na het overlijden van Hilary Mantel in het Nederlands vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema.

Deze roman speelt niet in een ver verleden, maar balanceert in het heden op de dunne koord van de overdrijving: waar ligt de grens van de geloofwaardigheid? Hilary Mantel zou blijkbaar een fascinatie voor het bovennatuurlijke hebben gehad. Vandaar wellicht de keuze van dit thema.

Het verhaal gaat over Alison, een medium, en haar assistente Colette. Het is duidelijk van een ander niveau dan haar overige werken, zowel qua inhoud als qua stijl. Maar onder dit verhaal gaat een andere laag schuil. Enerzijds omschrijft het de tragische jeugd van het hoofdpersonage, anderzijds is het zo hilarisch geschreven, dat zelfs de ‘zware’ passages grappig zijn. Er is een subliem evenwicht tussen bittere ernst en gitzwarte humor.
De esoterische elementen worden nogal oppervlakkig benaderd, als het ware beschreven door een toeschouwer en niet door een ingewijde zelf. Wat overheerst, is de somberheid. Het kleurloze Engelse platteland waar mensen samenkomen in zaaltjes, omdat ze geloven dat hun overleden geliefden tot hen zullen praten via een medium.

Voorbij het zwart begint wat sceptisch. Alison lijkt eerst wel een oplichtster. Maar gaandeweg blijkt dat ze echt wel achtervolgd wordt door geesten en dat ze dingen weet die een gewone sterveling onmogelijk kan weten. De lezer kijkt afwisselend door haar ogen en door die van Colette. Hun spirituele entourage bestaat uit de spoken van Alisons verleden.
Dit is waar de roman dan ook - of misschien wel in eerste instantie – over gaat: het verwerken van de jeugdtrauma’s die beide vrouwen blijven bespoken.

Voorbij het zwart is een verrassend boek, ook en vooral omdat het zo atypisch is voor het oeuvre van Hilary Mantel.