Als een van je naasten van de aardbodem verdwijnt blijft die knagen

Ik heb geprobeerd allerlei scenario’s in mijn hoofd af te spelen: van W. die ergens in Albanië op een vissersboot werkt tot W. in een slaapzak onder een viaduct in Singapore tot het lijk van W. op de bodem van de oceaan. Maar telkens wanneer ik bij zo’n fantasie inzoomde op het gezicht van W., had dat niet de ogen van W., niet zijn neus, dan bleek het iemand anders te zijn.

Zeven jaar werkte Tiemen aan dit boek. En dat voel je.

Tiemen laat zijn verhaal groeien, neemt de tijd om ideeën op te doen en bedient zich van een rijke woordenschat en mooie beelden. De pretsarcofaag, de schorpioen met een USB-staart, de babybidsprinkhaan met een spiegeltje zijn daar maar enkele voorbeelden van. Verwijzingen naar filosofen en literatuur verrijken zijn boek. De filosofische discussies kunnen meer uitgediept worden maar Tiemen doet dit niet. Waarschijnlijk is hij zich bewust van de zwaarte van zijn onderwerp en wil hij het toch met enige luchtigheid brengen. Ook zijn gedoseerd gebruik van humor draagt daartoe bij en laat de lezer niet met een ongemakkelijk gevoel achter.

Wat doet het met een mens wanneer een geliefde plots van de aardbodem verdwijnt? Dit is hét opzet van het debuut van Tiemen. Maar tijdens zijn zoektocht naar een antwoord maken we ook kennis met de vriendschap tussen drie jongeren. Als adolescenten trekken W. en Olaf met elkaar op, ze feesten, drinken en filosoferen. Door hun intieme vriendschap lijken ze wel verliefd. Na de middelbare school splitsen hun wegen maar later vinden ze elkaar terug in Antwerpen waar ze samen met Hilde, een studente kunsten, een driespan vormen. Ze willen vooral ontdekken, ervaringen opdoen en leven. Ze gruwelen bij het idee ooit deelnemer te worden van het woon-werkverkeer.

Wanneer W. verdwijnt, zonder ook maar iets achter te laten, blijft Olaf vertwijfeld achter en vraagt hij zich af of W. ooit signalen van een naderend einde gegeven heeft.

Tiemen maakt de lezer deelgenoot van Olafs zoektocht in zijn herinneringen én in de harde schijf die de gekopieerde inhoud van W.’s laptop bevat. Hij doet dat door flarden uit het verleden af te wisselen met fragmenten uit het hier-en-nu.

Geleidelijk kom je als lezer te weten dat de werkelijke W. niet overeenkomt met het beeld dat hij als grappenmaker naar voren schuift. Hij is raadselachtiger maar vooral diepzinniger dan hij op het eerste zicht lijkt. Hij is degene die met de filosofieleraar in gesprek gaat over het ‘Ding an sich’ en bij wie de woorden van de leraar binnen vliegen om zich ergens diep in zijn hoofd te nestelen. W. vindt niet de woorden om weerwerk te leveren, blijft met ingehouden woede achter en laat zich dan maar als een ballon leeglopen. Ook met zijn bedenking dat we onderschatten hoe hard de toekomst ons op de hielen zit geeft hij aan dat zijn sterfelijkheid hem parten speelt.

De naam W. refereert naar Wittgenstein. Een filosoof die ook wel eens van de aardbodem verdween. Treffend vind ik dat het ook W-woorden zijn die W. bezighouden. Wie, Wat, Waarom en Werkelijkheid.

Aan het einde van het verhaal was ik eventjes in de war. Het leek of Tiemen het schrijven beu was en dan maar vlug een slot in mekaar flanste. Maar door even terug te bladeren naar het begin van het boek en het hele verhaal te laten bezinken kon ik het toch appreciëren. Door het verdwijnen van W. maakte paranoia zich meester over Olaf. Ook na drie jaar zag Olaf zijn vriend W. nog altijd in allerlei scenario’s verschijnen. Zo zeker is hij van de terugkomst van W. dat hij zelfs op de vuist gaat met zijn dubbelganger.

Ieder die ooit meemaakte dat een naaste plots uit zijn leven verdwijnt (‘stapt’) zal beamen dat de geliefde als een spook blijft ronddwalen. Bij achterblijvers blijft dit knagen.