#MeToo genuanceerd

Toen enkele jaren geleden de #MeToo-beweging losbarstte, had iedereen daar meteen een mening over: de slachtoffers hadden te lang gewacht om ermee naar buiten te komen, dus zo erg zal het wel niet geweest zijn - vond de ene. Waar rook is, daar is ook vuur – zo dachten anderen erover. Er waren (en zijn nog altijd) evenveel meningen als mensen die menen er iets zinnigs over te zeggen te hebben.

Eén ding is duidelijk, bepaalde grenzen worden soms niet gerespecteerd en die grenzen zijn niet altijd duidelijk afgebakend. Zelfs al gebeuren de intimiteiten in eerste instantie met wederzijdse toestemming: ook dan kunnen grenzen nog worden overschreden.

En daar heeft Maaike Neuville het over in haar debuutroman Zij.

De hoofdpersoon is Ada Peeters, een actrice die op tournee is met een monoloog die ze zelf heeft geschreven. Die avond staat ze daarmee op het podium in Antwerpen, de stad waar de leraar woont met wie ze als studente een verhouding heeft gehad. Ze vraagt zich af of de man naar de opvoering zal komen kijken, het maakt haar zenuwachtig.

Het verhaal speelt zich af in een tijdspanne van 24 uur en begint op de ochtend van de dag waarop ze in Antwerpen Ifigeneia gaat vertolken. Ada masseert haar lichaam met warme olie, een rituele en heel fysieke handeling waarmee de actrice zich voorbereidt op haar rol.

Het vooruitzicht om misschien met haar vroegere theaterdocent geconfronteerd te worden, zet Ada aan het denken, niet enkel over de relatie die ze had met deze man, maar ook die met andere mannen met wie ze intiem is geweest toen ze nog bitter jong was. Ze vraagt zich af of ze toen verliefdheid niet met bewondering heeft verward, of die mannen wel het recht hadden om met haar te vrijen, ook al zei ze zelf ook nooit neen. Ook al gebeurde het telkens met wederzijdse toestemming.

Maaike Neuville spreekt geen oordeel uit. Ze laat Ada zich afvragen of die mannen haar eigenlijk wel gebruikt hebben, of ze al dan niet misbruik hebben gemaakt van hun machtspositie. Had zij zich beter moeten verzetten en die mannen een halt toeroepen – ook al was ze eigenlijk wel gecharmeerd door hun aandacht? Het is alsof Ada nu pas de grenzen trekt waar ze als studente geen besef van had.

Via Ada Peeters geeft Maaike Neuville een genuanceerd beeld over de #MeToo-beweging, niets is zwart-wit. Ook als je het zelf hebt meegemaakt, is het blijkbaar niet duidelijk of er überhaupt sprake is van schuld en zo ja: wie dan de schuldige zou zijn? In veel situaties is het een dubbeltje op zijn kant. Wie verleidt en wie gaat te ver? Wie neemt het initiatief en wie zit met de kater achteraf? Als mensen die erbij betrokken waren er al over twijfelen, hoe zouden buitenstaanders er dan kunnen over oordelen?

Het verhaal is één lange gedachtestroom van Ada – of van Maaike Neuville zelf – vol onzekerheden, hunkering naar erkenning en twijfel over het eigen kunnen.

Er zijn zoveel overeenkomsten tussen de auteur en het hoofdpersonage, bijvoorbeeld qua leeftijd en carrière, dat Zij. wel zo goed als zeker een autobiografische insteek heeft. En wellicht heeft de bekendheid van de auteur als actrice en regisseuse ook wel een impact op het succes van haar debuutroman, maar dat neemt niet weg dat Zij. een zeer actueel thema behandelt en bespreekbaar maakt.