Boon over de mensen in de "kapellekensbaan" en in een "geestelijk reservaat"

Ik (her)las het tweede boek over de "kapellekensbaan", Zomer te Ter-Muren (1956) - het eerste boek De Kapellekensbaan (1953) is bekender en een even rijke leeservaring. Maar je hoeft het niet te lezen als opstap naar het tweede boek, dat soms verwijst naar de gebeurtenissen uit het eerste boek.

Het fictieve historische (kern)verhaal in en rond de Kapellekensbaan van Ondine, die nog altijd droomt (cfr. in het eerste boek is haar negentiende-eeuwse romance met kasteelheer en fabrieksdirecteur "achilles derancourt" mislukt) van een burgerlijk, "encycliek" (lees: katholiek) bestaan met aanzien "madam ondine", macht en rijkdom, loopt als een bobijntje verder af, in cursief lettertype, van begin (begin 20ste eeuw) tot eind (begin Tweede Wereldoorlog). En dat levert boeiende literatuur op waarin het wemelt van de mensen: Ondines man de steenkapper-kunstenaar Oscarke en kinderen Mariette, Judith, Leopold ...; haar broer Valeer en andere markante personages zoals de socialist Boone met zijn zoontje Lowieke Boone - een fictief zelfportret van de jeugdige Louis Paul Boon, dikwijls in marginale, erbarmelijke omstandigheden (oorlog, armoede, werkloosheid, grensoverschrijdende seksualiteit ...) maar ook telkens opnieuw dromend, strevend naar en hopend op een nieuwe, betere wereld; "al strijdende mislukken" en "al mislukkende strijden" (dixit het schrijverspersonage boontje).

En net zoals in het eerste boek over de Kapellekensbaan becommentarieert, doorbreekt, verwart en ironiseert het naoorlogse (na Tweede Wereldoorlog) boontje en zijn personages, "spiegelbeelden", "maskers" van de schrijver à la Johan Janssens/Andreus Mottebol, Polpoets, Tippetotje, Siekegheest, De kantieke schoolmeester/meester oedenmaeckers... het historische fictieve Ondineverhaal, de roman in zijn geheel, de mens en de moderne wereld waarin ze zich voelen en handelen als "wij, enkelen, in een wereld van barbaren" (titel van het vierde en laatste hoofdstuk). Ook het door boontje en co gunstig onthaalde achtiende-eeuwse verhaal van de bende van Jan de Lichte wordt tijdelijk ingelast en becommentarieerd in Zomer te Ter-Muren (cfr. de Reinaert- en Isemgrimusverhalen in het eerste boek over de Kapellekensbaan).

Louis Paul Boon trekt alle registers open in het vierde hoofdstuk en laat eerst grote twijfel zaaien over het nut van het boek,

"en dezen die nog gebleven zijn maken zich klaar om te deserteren - weg van deze samenleving, waarin de techniek de wetenschap in doosjes, het alleenzaligmakend geloof, en het fascisme hoogtij vieren",

en daarna weer strijdbaar en hoopvol uitspreken,

"Wij moeten ons terugtrekken in een soort van geestelijk reservaat, en van daaruit de strijd voortzetten om wat schoonheid en menselijkheid".

Die strijd voor schoonheid en menselijkheid is doorheen het hele boek te vinden dankzij prachtige stukjes (in boontjes taal "hoekjes") onder meer in verband met muziek (Voor Elise; het allereerste stukje), beeldende kunst (Joke tussen de puinen; fictief portret van Boons tienjarige zoon Jo) en zelfs Gentse pittige fragmenten uit de voormalige arbeiders- en fabrieksbuurt in de jaren 50 van de twintigste eeuw, de Brugse Poort (Grauwe bloemenstraten en Een ceder van plastic).

En nog is het niet genoeg: over de grenzen van het laatste vierde hoofdstuk en dus het boek heen is er nog een laatste hoofdstuk, deemstering over het bos, waarin "alle thema's samenvloeien" van de nieuwe moderne wereld van boontje en co en het Ondineverhaal, waarin Ondine en haar naasten het hoofd moeten bieden na de Eerste Wereldoorlog met nieuwe dingen zoals de auto, de radio, het seriewerk, het kopen op krediet, de jazzmuziek, de film en café Ohio, of de invloed van Amerika ...

Tijdens de Gentse Feesten (editie 2023) werd er gewandeld in de voetsporen van Louis Paul Boon - een organisatie van Literair Gent - o.m. met het voorlezen van fragmenten uit Zomer te Ter-Muren en een toelichting over Boon in Gent.
Leestips vind je in de website van Literair Gent:
https://www.literairgent.be/ni...

Naar aanleiding van de uitreiking van de Boon voor literatuur 2023 in Gent en drie jaar Gent Leest, waren er ook al Louis Paul Boonwandelingen - een boeiend verslag en leestips kun je lezen in de rubriek In de kijker (april 2023) van Gent Leest.