Een prachtig geschreven fatalistisch en melancholisch epos

Als afsluiter van het literaire festival “Het Betere Boek” werd zaterdag de winnaar van De Bronzen Uil 2022 bekendgemaakt. Lisa Weeda mocht deze prijs in ontvangst nemen voor haar debuutroman Aleksandra.

Lisa Weeda schrijft in beeldende taal over haar familieleden en wat ze hebben doorgemaakt. Dat brengt de oorlog in Oekraïne dichterbij op een tastbare, evocatieve manier. Het gaat niet meer over naakte nieuwsfeiten, maar over mensen van vlees en bloed die de oorlog ondergaan. Of eigenlijk meerdere oorlogen en rampen: de genocide door hongersnood (holodomor) in 1932-1933, de Tweede Wereldoorlog, oorlog en separatisme in Loegansk en Donetsk, in het zuidoosten van Oekraïne (2014) …

De oma van Lisa Weeda is Ostarbeiterin geweest: in de Tweede Wereldoorlog werden meer dan een miljoen Sovjetmeisjes gedeporteerd naar Duitsland. Dertig jaar later, toen ze al in Nederland woonde, ging oma Aleksandra voor het eerst naar haar geboorteland Oekraïne terug, samen met haar dochter - Lisa’s moeder. Maar Aleksandra’s vader was in 1951 al overleden en ze hebben elkaar nooit meer teruggezien.

In 2014 begon de oorlog in de Donbas en werd de MH17 uit de lucht geschoten. In 2015 werd Lisa Weeda haar oom Kolja vermoord in Oekraïne. In die periode begon ze haar oma te interviewen.

In het boek gaat de auteur op vraag van haar oma op zoek naar het graf van haar oom. Ze schrijft over de fictieve ontmoeting met haar overgrootvader, een Don Kozak. Zo reconstrueert ze het leven van haar oma en tegelijk het leven van heel de familie.

Aleksandra is een melancholisch en fatalistisch epos geworden waarin Lisa Weeda beschrijft hoe haar familie omgaat met de scheuring tussen Oost en West in Oekraïne, het geboorteland van haar oma. Een héél actueel thema.

Aan de hand van de beknopte stamboom en het kaartje van Oekraïne achteraan het boek, neemt Lisa Weeda de lezer mee van oorlog naar oorlog. Waardoor ze een tipje van de ingewikkelde en beladen Oekraïense geschiedenis oplicht.

Dat ze met Aleksandra zoveel succes boekt, heeft Lisa Weeda deels te danken aan de huidige oorlog in het geboorteland van haar grootmoeder. En dat moet toch wel een dubbel gevoel geven.

De motivering van de vakjury om de Bronzen Uil 2022 uit te reiken aan Lisa Weeda voor haar debuut Aleksandra, kan je hier lezen: https://www.debronzenuil.eu