Een waarschuwing: ‘Het is gebeurd, dus het kan opnieuw gebeuren’
Dirk Verhofstadt laat in Dagboek 1933 zien hoe Hitler aan de macht kon komen, hoe in minder dan één jaar tijd rechten en vrijheden, die vanzelfsprekend waren, aangetast en afgeschaft werden en hoe Duitsland een totalitaire staat kon worden. Maar Dirk Verhofstadt geeft meer dan een overzicht van feiten. Hij toont overeenkomsten tussen gebeurtenissen uit de jaren 30 enerzijds en uitspraken en acties van hedendaagse extreemrechtse partijen en politici anderzijds. Daardoor laat hij ons inzien waarom zoveel burgers in Europa en de VS het hedendaags extreemrechtse discours van het ‘eigen volk eerst’ aanhangen en waarom extreemrechtse partijen zoveel succes hebben.
Doordat Dirk Verhofstadt koos om de gebeurtenissen uit de jaren 30 in dagboekvorm weer te geven werd heel duidelijk dat ondermijning van de democratie verbijsterend snel kan gaan. Dat de massacommunicatie van nu niet meer te vergelijken is met deze van de jaren 30 maakt dit gegeven alleen maar beangstigender.
lezen was voor mij niet ‘cocoonen met een boek in de zetel’. Het maakte mij ongemakkelijk. Meer dan ooit zag ik in dat het naïef is te geloven dat onze verworven democratie eeuwig standhoudt. Het boek deed mij stilstaan bij onze verantwoordelijkheden. We mogen niet onverschillig worden en de fout maken extreemrechts salonfähig te maken, hen te normaliseren en hen de kans geven om de macht te grijpen.
Op de eerste pagina van Dagboek 1933 las ik het citaat van Primo Levi: ‘Het is gebeurd, dus het kan opnieuw gebeuren’. Alleen al dát citaat meenemen en uitdragen is een reden om Dagboek 1933 vooraan op je ‘te lezen’ lijstje te zetten.
