Joël Neyt
Leestip van Joël Neyt
Op zoek naar schoonheid, waarheid, twijfel, muziek, dramatiek, poëzie, taal, ... als ik boeken lees.

Het innerlijke leven van de mens in de moraalfilosofie

1 mei 2022

In dit "bedrieglijk eenvoudig en erg rijk werk" - dixit de filosofe Katrien Schaubroeck in het nawoord, belicht de Engelse schrijfster en filosofe Iris Murdoch (1919-1999) aan de hand van talrijke "verhelderende en overtuigende" metaforen (beelden) de ontwikkeling van het menselijke bewustzijn, in het bijzonder het innerlijke leven (b.v. mentale begrippen zoals deugd, rouw, moed ...) tegenover het uiterlijke leven (b.v. het gedrag van de mens). De soevereiniteit van het goede (2021; in het Engels verschenen in 1970 als The sovereignty of good) is prachtig uitgegeven bij Letterwerk in een handig formaat. De auteur, docent en uitgever Thomas Crombez zorgde overigens ook voor de vertaling. Het werk bevat volgende drie lezingen en/of essays van Murdoch in de jaren zestig van de twintigste eeuw: Het idee van volmaaktheid (1962), Over "God" en "het Goede" (1966) en De soevereiniteit van het goede boven andere concepten (1967). Hierin positioneert Murdochs filosofisch denken zich vooral tegen de heersende toenmalige ideeën en invloeden van bijvoorbeeld het existentialisme (leegte, angst, vrijheid), de psychoanalyse, de Duitse Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant (de Rede) en de wetenschap. Haar denken is meer verbonden met de Griekse filosoof Plato (schoonheid) en de Frans-Joodse filosofe Simone Weil (begrip van onvoorwaardelijke aandacht).

Naar aanleiding van honderd jaar Iris Murdoch (geboren in 1919) verscheen, eveneens bij Letterwerk in 2020, Iris Murdoch : een filosofie van de liefde door Katrien Schaubroeck. Ik las ook de liefdesroman The Italian girl (1964; vertaald in het Nederlands als Het Italiaanse meisje), die verbonden is met haar filosofische ideeën en beelden.

Murdochs beelden of metaforen uit de natuur en de kunst blijven intrigeren, doen mij verder lezen en halt houden bij volgend fragment in De soevereiniteit van het goede (p. 114):

"De kunst, en dan met name literatuur en schilderkunst, toont ons op welke eigenaardige manier het begrip deugd verbonden is met de menselijke conditie. Ze toont ons dat deugd absoluut doelloos is, terwijl ze tegelijkertijd het opperste belang ervan naar voren brengt. Genieten van kunst is oefenen in liefde voor de deugd. De doelloosheid van kunst is niet de doelloosheid van een spel; het is de doelloosheid van het menselijk bestaan zelf, en in de kunst is de vorm juist de nabootsing van de in zichzelf besloten doelloosheid van het universum. Goede kunst onthult wat we meestal uit zelfzucht en vrees niet willen zien: de allerkleinste en absoluut willekeurige details van deze wereld."

Synopsis

Filosofische verhandeling over een objectieve morele orde en de noodzakelijke ontzelving die daarvoor nodig is.

Joël Neyt
Leestip van Joël Neyt
Op zoek naar schoonheid, waarheid, twijfel, muziek, dramatiek, poëzie, taal, ... als ik boeken lees.

De soevereiniteit van het goede
Titel:
De soevereiniteit van het goede
Auteur:
Iris Murdoch
# pagina's:
147 p.
Uitgeverij:
Letterwerk
ISBN:
9789464075229
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Liefde ; filosofie, Ethiek, Goed en kwaad

Gerelateerde leestips