'Zelfmoord is moord op de nabestaanden'

De oorspronkelijke eerste editie van het boek dateert uit 2005. Een herziene versie zag euh het levenslicht in 2025. Er zijn twee verschillen tussen de 2 edities. De eerste is dat er drie hoofdstukken toegevoegd zijn aan het boek. De tweede is dat je het hele boek wel op een immens andere manier moet lezen. De auteur ervan is ondertussen overleden door zelfmoord.

De drie toegevoegde hoofdstukken zijn odes aan de dode schrijver. Ze komen van Maaike Peereboom, Lucas Rijneveld en David Van Reybrouck. Van zijn vriendin op het moment van de zelfmoord, van een dichter die een bewonderaar was en van één van de dichte vrienden van het koppel.

Met name het hoofdstuk van Lucas Rijneveld is adembenemend. Adembenemend mooi. Alleen al daarom lees je nu deze aanbeveling van het boek. Het is een gedicht 'opgedragen aan Joost'.

De hoofdstukken die Joost Zwagerman zelf geschreven heeft, zijn niet opvallend gescheiden van de drie nagedachtenissen. Dat kan je als je niet vertrouwd bent met Zwagerman enigszins uit je evenwicht brengen. De hoofdstukken die hij zelf schreef, zijn overtuigende pleidooien tegen zelfmoord. Zwagerman, die bij leven een passionele debater was, haalt argumenten aan uit eigen leven en uit wetenschappelijk onderzoek. Hij citeert uit de werken en de commentaren op het werk van talloze collega-schrijvers.

Eén vier pagina's lange essay van Zwagerman is alleen al sterk genoeg om het boek te ontlenen. Het gaat over Kurt Cobain die door eigen hand stierf op zijn 27ste, die in zijn tijd het idool was van - niet overdreven - vele miljoenen muziekfans en die met zijn dood aan de basis lag van een epidemie aan zelfmoorden bij wanhopige jongeren. Ik verklap er niets van tenzij dat Zwagerman begint en eindigt met te vertellen over de afscheidsbrief van Cobain, die opgedragen is aan het verzonnen personage Boddah.

De argumenten van Zwagerman om geen zelfmoord te plegen, zijn origineel en niet te weerleggen. De argumenten uit het boek om mensen te overtuigen met alle beschikbare middelen kandidaat-zelfmoordenaars tegen te houden, zijn dat ook. Het boek is dan ook niet zomaar één zelfmoordboek uit de vele. Het is een boek grotendeels gewijd aan de nabestaanden van zelfdoding. Die krijgen namelijk levenslang - ze worden gestraft door de dode geliefde. Als Zwagerman een zelfmoordenaar een moordenaar van de nabestaanden noemt, dan bedoelt hij daarmee dat die voor de rest van hun leven gestraft worden door ze met een haast niet weg te werken schuldgevoel op te zadelen.

En toch. En toch. Ondanks al zijn eigen argumenten, doodde Zwagerman zichzelf. Het lijkt achteraf wel alsof hij een heel boek nodig had om zichzelf te overtuigen pro het in leven blijven. En daarin mislukte.

Oja, nog één ding niet vergeten te vermelden: Joost Zwagerman is een getalenteerde schrijver die zelfs over dit zware onderwerp met een zekere luchthartigheid kan schrijven. Ik had het voorrecht hem één keer te spreken voor een interview en kan mee getuigen met velen: hij was - zeker in de eerste driekwart van zijn leven - een ontzettend aardige man.