Het leven vanaf het einde bekeken

Das Feld van de Oostenrijkse auteur Robert Seethaler is een poëtische roman, vol milde levenswijsheid.

Een man maakt dagelijks een wandeling op het kerkhof ‘das Feld’ en mijmert over wat de doden zouden vertellen als ze konden terugblikken. In 29 hoofdstukken, waarin telkens een andere dode aan het woord is, vertellen ze over hun leven, hun liefdes en hun dood. Twaalf vrouwen en zeventien mannen praten uit het hiernamaals, sommigen van hen waren met elkaar verbonden, anderen niet, zoals in elke stad, in welk leven dan ook. Kenden ze andere doden op hetzelfde kerkhof, dan krijgt de lezer verschillende versies van de gebeurtenissen. Stuk voor stuk zijn het doodgewone mensen met een weinig spectaculair leven. Eens hun verhalen samengelegd, ontrafelt zich een gefragmenteerd beeld van het fictieve provinciestadje Paulstadt.

De levens in Paulstadt kenden twee rampen: de pastoor stak de kerk in brand en het recreatiecentrum stortte kort na de opening in. Maar de doden denken doorgaans niet terug aan uitzonderlijke gebeurtenissen. Een postbode herinnert zich zijn dagelijkse ronde door het dorp. Een vrouw haalt zich de lome zondagen met haar geliefde voor de geest. Een man bleef eeuwig vrijgezel omdat hij zich voorgoed in zichzelf terugtrok na de flop van zijn eerste verliefdheid. Een vrouw die iets wilde maken van haar leven en daarin faalde, wijt alles aan haar man die vol onzekerheden en angsten zat. Zijn verhaal is anders: hun enige kind werd doodgeboren en hij haatte zijn vrouw omdat ze zich er zo snel overheen zette. Niemand heeft de waarheid in pacht. Alle personages construeren tijdens hun leven een visie op de werkelijkheid waarmee ze zelf kunnen leven, maar na hun dood blijkt die constructie zelden stand te houden. Nu hebben de doden niets meer te verbergen, ze kunnen hun maskers afwerpen, uiterlijke schijn laten voor wat hij is en vrijuit spreken.

Weinig doden waren echt gelukkig tijdens hun leven. Ze bleven hangen in liefdeloze huwelijken of lieten hun leven bepalen door gemakkelijkheidsoplossingen. Ze kwelden zich levenslang met die ene misstap. Altijd waren er obstakels. Seethaler vertelt het allemaal met veel liefde en mededogen in eenvoudige woorden en treffende beschrijvingen. Nooit wordt het rauw. Ook al lezen we over een vrouw die zich door de gokverslaving van haar man moet prostitueren. Of van de moeder die zich op vakantie verwondt aan een roestig stuk metaal en de lezer tijdens de lange terugrit naar huis beseft – zij niet – dat ze het niet zal halen.

Gelezen in het Duits; vertaald als Het veld.