Pageturner voor de geduldige lezer

In Ik ben er niet staat de relatie tussen Leo en Simon centraal. Deze twee eenzaten worden met elkaar verbonden door een ongelukkige jeugd. Leo moest toezien hoe haar vader haar moeder treiterde en Simon werd op school gepest om zijn flaporen. Beiden verloren ze hun moeder. Veel meer dan elkaar hebben ze niet. Hun enige sociaal leven bestaat uit contact met Lotte, de collega van Leo in de zwangerschapswinkel Buik & Boek, die een relatie krijgt met Coen, Simons collega bij reclamebureau Think Out Loud. Maar dan gaat het ineens fout met Simon … Leo en Simon raken geïsoleerd, niet enkel van de maatschappij, maar ook ten opzichte van elkaar.

Lise Spit schrijft over bipolariteit, over psychoses. Vooral vanuit het standpunt van Leo, maar ook vanuit het standpunt van de goegemeente die oordeelt zonder kennis van zaken. De omgeving heeft weinig geduld met iemand die lange tijd ziek of kwetsbaar is of op het randje van instorten staat. Ook de partner wordt hierin meegesleurd en belandt op een eiland van onbegrip. Leo begrijpt het zelf niet goed en ze wordt anderzijds ook niet begrepen, zelfs niet door de behandelende artsen. Aanvankelijk ondergaat ze de situatie min of meer, ze wringt zich in bochten omwille van de lieve vrede, maar naarmate het verhaal vordert, wordt ze weerbaarder.

Ik ben er niet gaat over eenzaamheid, maar ook over grenzeloze liefde en trouw. Over breekbaarheid en sterkte, over waarheid en leugentjes om bestwil, over machteloosheid en vechtlust, over hoop en wanhoop, over schuldgevoelens, over onverwerkte trauma’s die drama’s veroorzaken.

Het duurde maar een paar dagen om deze kanjer uit te lezen en ik ben nog altijd zwaar onder de indruk terwijl ik dit stukje schrijf. Wat een ongelooflijk mooi maar intriest verhaal … Wat een ingenieuze opbouw van de plot. Alleen jammer dat die ontknoping een klein beetje tegenvalt. Al stoort het mij niet dat de opbouw van het verhaal spannender is dan het einde ervan. De bestemming is minder belangrijk dan de reis er naartoe.

Ik vond het debuut van Lise Spit al heel geslaagd, als enige minpuntje noteerde ik bij Het Smelt een zekere langdradigheid in het middelste deel. Dit kan absoluut niet gezegd worden van Ik ben er niet. Elke zin, elk woord is van belang, alle herhalingen zijn functioneel. Ook het ziektebeeld van Simon wordt gekenmerkt door herhalingen, hij hervalt als hij zijn medicatie niet neemt. Toch zal de ongeduldige, pragmatische lezer deze herhalingen al snel vervelend of langdradig vinden.

De schrijftaal van Lise Spit is poëtisch, rustig kabbelend en ondertussen slaagt ze er toch in de nodige spanning op te bouwen. Wellicht volgt ze daarin een stramien, want ook haar debuutroman was zo opgebouwd.

Toch enkele voorbeelden van hoe zij bepaalde situaties dichterlijk omschrijft:

“Ik leefde, behalve een dubbelleven, ook nog anderhalf leven. Ik was de “i” in zijn “ik” geworden, hield zijn puntje in de lucht.” (p. 449)

“ (…) ik zou zo zonder nadenken mijn eigen huid uittrekken en die als een jasje over zijn schouder hangen, mocht hem dit een meer beschermd gevoel geven.” (p. 410)