Vuile manieren in de achttiende eeuw

De achttiende eeuw is spannend! De achttiende eeuw is ondeugend! En het nieuwe Jaarboek De Achttiende Eeuw vertelt het allemaal open en bloot.

Er bestaat zoiets als een Werkgroep 18e eeuw. En die werkgroep brengt een jaarboek uit. Daarin wordt telkens een dossier voorgesteld rond een bepaald thema, en daarvoor nodigt de redactie telkens een gastredacteur uit. In het jaarboek van 2021 is dat thema 'Liefde en lust' en is die gastredacteur Delphine Calle van de Universiteit Gent.

In haar inleiding vertelt Calle over een beruchte achttiende-eeuwse roman, waarin een jongeman veranderd wordt in een sofa. De betovering kan pas verbroken worden als twee maagden voor het eerst de liefde bedrijven op de sofa. Dat is het beginpunt van een hele reeks verhalen vol seksuele uitspattingen. Calles inleiding is op haar beurt het beginpunt van een reeks artikels over liefde en lust, seks en rooie oortjes in de achttiende eeuw.

Het gaat over een verhandeling over 'de lust van de vrouw' (geschreven door een man), over pornografische poëzie die in Vlaanderen circuleerde (maar in handschrift, om de censuur te omzeilen), over spotliederen over een vrouw die beschuldigd werd van overspel, en over een 'vies boekje' over een monnik met nog viezere manieren. In andere artikels staan iets bredere thema's centraal, zoals de sentimentele liefde of de beleving (en criminalisering) van interraciale seksualiteit in de Nederlandse kolonie Suriname. In een opmerkelijk artikel wordt uiteengezet dat homoseksualiteit ('sodemieterij') strafbaar was (met de dood!), maar dat beschuldigden zich verdedigden met een ander argument dan we vandaag verwachten: ze claimden niet dat ze 'born this way' waren; nee, in ware Verlichtingstraditie hadden ze het over zelfbeschikking en vrije wil (helaas tevergeefs).

In de afzonderlijke bijdragen krijgt de lezer inzicht in het succes van de republiek San Marino en leren we de vergeten kunstenares Susanne Caron kennen.

Dit jaarboek presenteert ook een nieuwe rubriek, genoemd naar de (uiteraard 18e-eeuwse) stamvader van elke krant en elk tijdschrift: Spectator. In die rubriek gaat een vakspecialist de uitdaging aan om de achttiende eeuw te verbinden met vandaag. Carl Haarnack bezocht de tentoonstelling over slavernij in het Rijksmuseum: hoe gaan we vandaag om met die donkere geschiedenis? Kornee van der Haven vergelijkt de beursspeculanten van het toneelstuk Quincampoix (1720) met de durfkapitalisten van vandaag. En Elwin Hofman bekeek een Netflix-serie over de Franse revolutie (en zombies).

Het nieuwe jaarboek is dus opnieuw een absolute aanrader.