Gecomponeerd met meesterschap
In zijn nieuwste boek Lessen beschrijft Ian McEwan het leven van Roland over een periode van zeventig jaar, vanaf zijn elfde jaar als schooljongen tot bejaarde opa. Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van belangrijke gebeurtenissen uit de recente geschiedenis, zoals de Suezcrisis, de Cubacrisis, Tsjernobyl, de val van de Berlijnse Muur, 9/11, de klimaatcrisis, de Brexit en de recente pandemie. McEwan weeft op intelligente wijze de gebeurtenissen uit de geschiedenis in het leven van Roland en toont hoe deze het dagelijkse leven beïnvloeden.
Wanneer de nasleep van de Tweede Wereldoorlog nog steeds voelbaar is en het IJzeren Gordijn een feit is, wordt de elfjarige Roland door zijn ouders naar een kostschool in Engeland gestuurd. Daar trekt hij de aandacht van zijn pianolerares, Miriam Cornell, die hem meer leert dan alleen pianospelen. McEwan beschrijft deze manipulatieve relatie op scherpe wijze en weet het diepe ongemak dat Roland voelt invoelbaar te maken. Het groeiende besef van de impact van dit voorval op zijn geest en liefdesleven wordt prachtig gedoseerd. Dit is slechts één van de vele scènes waarin McEwan laat zien hoe de combinatie van wil, toeval, tijd en geheugen het levenspad van een persoon beïnvloedt.
Roland had talent om concertpianist te worden, maar hij verkoos een vrij leven, gaf zijn studie op en ging reizen. Jaren later, wanneer Roland zich heeft gevestigd in een burgerlijk bestaan en zijn vrouw Alissa plotseling verdwijnt en hun babyzoontje bij hem achterlaat, gaat hij op zoek naar zijn vroegere pianolerares en naar de reden voor zijn rusteloze leven. Hij heeft zijn talent laten verwelken, terwijl Alissa dat niet deed. Het verhaal beslaat vele jaren en behandelt gemiste kansen, verloren liefdes, muziek, vrienden, familie, literatuur, seks en politiek. McEwan raakt deze onderwerpen kort aan om te laten zien hoe zij het leven van Roland hebben beïnvloed.
In dit meesterwerk toont de begenadigde verteller nogmaals zijn bekwaamheid. Met mededogen beschrijft hij het leven van Roland en de moeilijke keuzes die een mens in de loop der jaren moet maken. McEwan belicht delicate thema's en morele vraagstukken in nuances en laat het oordeel aan de lezer over. Het boek van vijfhonderd pagina's is rijkelijk gevuld met gebeurtenissen en ideeën, waarin de vertrouwde thema's uit zijn eerdere werken aan bod komen. Met Lessen heeft Ian McEwan mogelijk zijn meest persoonlijke roman tot nu toe geschreven: voor het eerst put hij uitvoerig uit zijn eigen leven.
McEwan springt heen en weer in de tijd, waardoor de lezer inzicht krijgt in hoe het verleden doorwerkt in het heden en de toekomst. In het sublieme slot laat McEwan Roland melancholisch en wanhopig terugblikken op zijn leven en de veranderende wereld tijdens zijn bestaan. Met zijn prachtige vertelstijl verheft McEwan één mensenleven tot grote literatuur. De term 'magnum opus' is in het geval van Ian McEwans nieuwe werk zeker van toepassing.
De kernboodschap van Lessen is dat het leven geen lessen biedt, en dat we moeten omgaan met de willekeurige wendingen die het pad van ons leven neemt. Dit boek is zonder twijfel de kroon op McEwans indrukwekkende oeuvre. Het is een monumentale vertelling vol verrassende plotwendingen, gecomponeerd met meesterschap en geschreven in een onvergetelijke stijl die onder je huid kruipt. McEwan weet op meesterlijke wijze kleine daden en grote gedachten te verweven tot een geheel. Dit is McEwan op zijn best: genereus, erudiet, eerlijk en vol medeleven. Het is een meesterwerk dat je niet snel zult vergeten.
