Persoonlijke bedenkingen van een schrijfster in coronatijden

Zadie Smith opent Overpeinzingen met de vaststelling: "Over het jaar 2020 zullen veel boeken geschreven worden". Inderdaad: eerder las ik al In tijden van besmetting van Paolo Giordano (ook al een leestip van een andere stadslezer). De wetenschapper/bestsellerauteur had het voornamelijk vrij breed over de effecten van de coronacrisis op 'de mensheid' en over zijn zorgen voor de langetermijneffecten.

Zadie Smith pakt het anders aan. In het voorwoord luidt het: "praten tegen jezelf kan nuttig zijn en schrijven is een manier om gehoord te worden." Zij heeft het in dit korte essaybundeltje over wat haar direct raakt tijdens deze coronacrisis. Dat kan op grote schaal zijn (over 'Het Amerikaans exceptionalisme'), maar vaker nog over heel persoonlijke bedenkingen over waarom ze schrijft, waardoor haar aandacht getrokken wordt, wat het doet met haar en met de mensen rond haar. Soms heel herkenbaar, soms een eye opener.

In online recensies las ik commentaren dat haar waarnemingen te kleinschalig zouden zijn, maar die recensenten lijken mij niet begrepen te hebben waar het om gaat. Net door de crisis en de quarantaine worden we teruggegooid op die kleine dingen, op die alledaagse waarnemingen die plotseling zo belangrijk worden. Daar koppelt Smith soms bedenkingen aan over racisme, gender, of zelfs wereldpolitiek, maar dat hoeft niet altijd.

In het laatste essay 'Overpeinzingen' somt ze een hele reeks 'lessen en leermeesters' op, met een kort stukje tekst over wat ze geleerd heeft of waarom ze belangrijk waren: van haar vader en moeder tot Mohammed Ali en Virginia Woolf. Telkens spreekt er warmte uit, iets waar ze naar op zoek is deze verwarrende tijden. De laatste zinnen roepen dat ook op, en sluiten af met zelftwijfel: ook zij heeft de waarheid niet in pacht.

"Dat ik een mens heb ontmoet wiens liefde ervoor heeft gezorgd dat ik niet meer zo vaak naar liefde hengel via mijn werk - ook al doen we elkaar soms vreselijk pijn. Dat mijn kinderen weten hoe ik in elkaar zit maar me tot dusver gedogen. Dat mijn fysieke en morele lafheid nooit op de proef is gesteld, tot nu toe."