Kunst, kritiek en misdaad
De video on demand release van Giuseppe Capotondi's filmadaptatie The Burnt Orange Heresy richt de volgspot op cultauteur Charles Willeford. Zijn rauwe en toch gesofistikeerde misdaadroman verscheen een halve eeuw geleden, maar ondanks de lof van Elmore Leonard (“no one writes a better crime novel than Charles Willeford”) en het succes van zowel het boek als de film Miami Blues in 1990 dook Willeford na de eeuwwisseling de vergetelheid in. Een kleine schare genrefans blijft zijn nihilisme en gitzwarte humor koesteren maar voor het grote publiek is die toon, en de ermee verbonden sombere wereldvisie, er net te veel aan. Onaangename lectuur is dan ook zelden populair.
Rode draad door Charles Willefords misdaadmysteries is hun karakter gedrevenheid. Ze draaien niet rond plot, actie of ontknoping maar rond de psyche en het emotionele leven van de protagonisten. Het zijn bizarre verhalen vol brutaal geweld en zwarte humor die de samenleving een donkere spiegel voorhouden. Zo geeft de satire The Burnt Orange Heresy als ontsporend oplichtersdrama aan hoezeer zwendel de motor is van de kunstwereld en de maatschappij. Al zagen velen slechts een grappige afrekening met een milieu dat de auteur vertrouwd is. “Just tell the truth, and they'll accuse you of writing black humor”, wist Willeford.
The Burnt Orange Heresy duikt via protagonist James Figueras, een cynische kunstcriticus met een immens ego, in een fake universum, dat van de kunstwereld in de jaren zeventig. Figueras is een mislukt kunstenaar die zijn reputatie als criticus wil verstevigen via een interview met Jacques Debierue, een mysterieuze en teruggetrokken levende schilder. Kunstverzamelaar Joseph Cassidy bezorgt James het Florida-adres van Debierue en vraagt in ruil een werk van de kunstenaar. Diefstal is geen probleem voor narcist Figueras, die zijn vriendin Berenice op sleeptouw neemt, en door diens obsessieve geldingsdrang komen daar brandstichting, vervalsing en moord bij. Haast achteloos.
Opmerkelijk is dat Willeford het verhaal vertelt vanuit de geest van de kunstcriticus. Een subjectieve kijk, nadrukkelijk een ‘male gaze’, die gekoppeld wordt aan fictie. De mysterieuze schilder is het product van Willefords fantasie en zijn verteller verzint in het uitgebreide portret dat hij van Debierue schetst voor Berenice ook kunststromingen (‘nihilistisch surrealisme’) en kunstenaars (‘de Belgische broers Hans & Hal Grimm’). Om uiteindelijk probleemloos zelf een schilderij in elkaar te knutselen en te presenteren als een ‘authentieke’ Debierue. Niet zo moeilijk aangezien een leeg kader het enige gekende werk van het ‘genie’ is. De ‘clou’ is dat de schilder met een permanente creatieve crisis blijkt te worstelen en nooit ‘iets’ gecreëerd heeft. Wat de kunstwereld niet verhindert om te cashen via de mythe. Een en ander leidt Figueras naar misdaad en geweld, naar leugens en succes, naar schuld en boete. Het levert de lezer meeslepende achtbaanrit op. Absoluut te (her)ontdekken!
