(Over)leven op het einde van de twintigste eeuw

Het verhaal speelt zich af in Schotland, waar Margaret Thatcher door ingrijpende maatregelen zoals het sluiten van steenkoolmijnen de economie tracht op te krikken, met veel miserie, drankzucht en hongersnood tot gevolg.

Shuggie is de jongste zoon van Agnes Bain. Hij voelt zich anders dan de andere jongens in zijn buurt, hij praat beleefder, is wereldvreemd, voelt zich niet aangetrokken tot meisjes en heeft zich als doel gesteld zijn moeder te redden van de drank. Samen met haar drie kinderen woont Agnes in een verpauperde buurt. Er is voor niets geld, en wat ze krijgt van de bijstand drinkt ze onmiddellijk op. De vader, big Shug, heeft het gezin in de steek gelaten en is bij een andere vrouw ingetrokken: van hem hoeven ze geen steun te verwachten. Agnes wil vooral de schijn ophouden: ze blijft zich optutten, haar huis is netjes, ze blijft mannen aantrekken en is vooral gehecht aan Shuggie.

Maar het leven is een vicieuze cirkel: net als haar ouders drinkt Agnes zichzelf dood, Shuggie moet op eigen benen staan en is niet in staat zijn droom, kapper worden, waar te maken. Nauwelijks 16 jaar staat hij er alleen voor.

Douglas Stuart tekent met veel zin voor detail een uitzichtloze, lelijke wereld. Het wordt een naturalistisch verhaal waarbij alle hoop voortdurend en direct de kop wordt ingedrukt. Alcoholisten hervallen, kinderen moeten op een heel jonge leeftijd de volwassenen steunen en krijgen geen kansen om zich te ontplooien en zo uit die negatieve spiraal te geraken. Mannen zijn baas, hun manier om met vrouwen om te gaan is vaak ronduit choquerend, de enige seksualiteit die aan bod komt, is bruut en gewelddadig. Toch komt het boek niet triest, beklemmend of aanvallend over: naast alle miserie is er plaats voor humor.

Een book dat de Booker Prize 2020 meer dan verdient.