Hilarisch en verontrustend

Christophe Vekeman (1972) schrijft al twintig jaar lang romans, verhalen, essays en poëzie. Zijn werk is bekroond met de Prijs van de Provincie Oost-Vlaanderen en voor zijn roman Cruise kreeg hij de Sabam for Culture Literatuurprijs.

Hoog tijd dus om eens een boek van deze auteur te lezen! Hij wordt vergeleken met Herman Brusselmans en met Dimitri Verhulst en vooral dat wekte mijn nieuwsgierigheid. Zijn stijl is ongeveer wat ik ervan verwacht had. Ellenlange zinnen soms, maar toch heel vlot leesbaar.

Ik dacht eerst dat zijn stijl meer zou aanleunen bij die van Brusselmans, waar ik fan van ben. Eigenlijk schrijft Brusselmans pure nonsens die je desondanks bladzijden lang in de ban houdt. Louter ontspanning zonder al te veel diepgang. Maar bij Vekeman ligt het toch ietwat anders.

Volgens mij lijkt zijn stijl meer op die van Verhulst, die ook wel een rauw taalgebruik hanteert, en wiens personages in hun marginaliteit toch ook maar alledaagse mensen blijken te zijn.

De beschrijving van Cruise sprak me wel aan: een groep mensen die elkaar niet kennen en die verder niets met elkaar gemeen hebben, gaan samen op reis, op een cruise die eigenlijk nergens naartoe leidt. Een bezinningscruise? Gekker moet het niet worden. Het concept is een idee van de kapitein, die eigenlijk met een minimum aan investering een maximum aan winst wil creëren (uit geldnood) en daarvoor het concept “bezinning” misbruikt. Maar het slaat niet aan, zo werkt het niet. Volgens mij is dit een verwijzing naar de vele vormen van therapie en coaching die in onze samenleving de kop opsteken en waarbij ik mij soms de vraag stel of het echt de bedoeling is om mensen te helpen, dan wel of het louter op geldgewin gericht is. Ik denk hierbij aan de wildgroei van eet-, slaap-, stress-, loopbaan-, integratie- , burn-out-, opvoedings- en andere coaches.

Vekemans beschrijft hilarische situaties en personages, maar de humor/satire heeft een onderliggende kritische bedoeling. Door de karaktertrekken en onhebbelijkheden van zijn personages zo uit te vergroten, bekritiseert hij de moderne samenleving: de mens doet zich altijd anders en beter voor dan hij of zij is. Maar het is moeilijk de (schone) schijn te blijven ophouden – zeker hier, als je langere tijd met elkaar doorbrengt in de beperkte ruimte van een schip, waar niemand anders voor een zinvolle invulling van de tijd zorgt dan jij zelf (het verschil met een echte cruise).

Uiteindelijk zijn er geen coaches nodig op deze bezinningscruise, iedereen is zijn eigen coach en brengt zijn eigen problematiek in kaart, en gaat er in de meeste gevallen ook aan ten onder.

Inge en Dirk blijken de enigen te zijn die alle boten achter zich verbranden en het is niet toevallig dat ze bij de reddingsboot (letterlijk en figuurlijk) terecht komen, op het ogenblik dat het schip (letterlijk of figuurlijk?) met man en muis (of rat!) zal vergaan.

Vraag die bij mij blijft hangen: als ik de balans van mijn leven zou opmaken, maak ik dan schoon schip of ga ik met de massa mee ten onder? Laat ik mij op sleeptouw nemen door wat de massa verwacht? Wie of wat zou mijn reddingsboei kunnen zijn?

Ik dacht met Cruise voor een wat luchtiger boek te kiezen, maar als je de onderliggende problematiek bekijkt, was dit voor mij al bij al geen oppervlakkige of louter ontspannende lectuur. Maar wel enorm boeiende lectuur, literatuur met een hoofdletter L. Meer van dat!