Hartverscheurend

Toen de wereld brak is het vervolg op John Boyne’s bestseller De jongen in de gestreepte pyjama. In zijn nieuwe roman volgt de auteur Bruno's zus Gretel, en verkent via haar op aangrijpende en ontroerende wijze de nasleep van de oorlog en de effecten van een levenslang schuldgevoel.

Het levensverhaal van Gretel wordt in verschillende periodes van haar leven beschreven. We leren de 91-jarige Gretel kennen in het hedendaagse Londen, maar deze verhaallijn wordt afgewisseld met flashbacks naar “de andere plek” (Polen), Parijs en Sidney, met vele keren een cliffhanger vooraleer naar een andere periode wordt overgeschakeld. Dit maakt het boek bijzonder spannend, het leest als een trein!
Boyne schetst een duidelijk beeld van de complexiteit van emoties die tot ver na de oorlog doorwerken. Waarom deden zoveel mensen massaal mee aan het oorlogsgeweld? En kan je een kind de misdaden van zijn of haar ouders aanrekenen? Geweld is er altijd geweest en het zal er altijd zijn, het zit in de menselijke natuur. Maar hoe gaan we daarmee om – als slachtoffer, als dader of als getuige?
Gretel worstelt met schuldgevoel en ontkenning. Ze is een complex en fascinerend personage, vast van plan haar geheimen mee te nemen in haar graf. Maar of dat lukt? Dat kom je pas op het einde van het boek te weten.
De ontknoping is enerzijds verrassend, anderzijds kwam het mij ietwat geforceerd over. Vooral omdat er een extra verhaallijn opduikt naar het einde toe, die volgens mij overbodig is, namelijk de rol van buurvrouw Heidi Hargrave. Meer kan ik hierover niet schrijven zonder al te belangrijke details te verklappen.
Ook al is dit boek het vervolg op de bestseller uit 2006, toch kunnen beide perfect afzonderlijk worden gelezen. Al heb je bij lectuur van het vervolg een voordeel als je de eerste roman hebt gelezen, al was het maar dat je van bij het begin al precies weet wat er in Auschwitz met het broertje van Gretel is gebeurd. Verder heeft het niet veel zin beide boeken met elkaar te vergelijken, het eerste gaat over een gruwelijk verhaal tijdens WOII, het tweede gaat over de ingrijpende gevolgen ervan. Maar dit neemt niet weg dat Toen de wereld brak op zichzelf een literaire thriller van formaat is.