Kind van meerdere culturen – migratieroman

Onderzoeker en schrijver Ramy El-Dardiry won in 2023 de Bronzen Uil voor Tussen morgenzee en avondland. El-Dardiry promoveerde in de natuurkunde en werkt bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Zijn korte verhalen zijn onder andere verschenen in De Gids en in NRC Handelsblad. In 2020 ontving hij de El Hizjra Literatuurprijs, een aanmoedigingsprijs voor literair talent. Hij werd met zijn debuutroman eveneens genomineerd voor de Libris Literatuurprijs.

Het verhaal: Amir groeit op in Noord-Limburg, hij heeft een Limburgse moeder en een Alexandrijnse vader. Hij voelt zich vooral Nederlander, maar ook de Egyptische roots laten zich niet vergeten, hij gaat uiteindelijk op zoek naar zijn ware identiteit.

Bij het begin van het boek krijgt Amir via een telefoontje van zijn oom uit Alexandrië te horen dat zijn vader Nessim een week eerder is overleden en begraven. Amir had echter al met zijn vader gebroken op het ogenblik dat deze zijn gezin in de steek liet voor een jongere vrouw en terugkeerde naar zijn geboortestad. Veel treuren komt er dus niet aan te pas, vooral omdat Amir in die periode net alles op alles zet om promotie te krijgen op zijn werk. Hij verzwijgt het overlijden voor zijn partner Guusje, en ook zijn moeder Marije en zijn oudere broer brengt hij niet meteen op de hoogte.

Het verhaal van Amir wordt afgewisseld met het verhaal van de jonge Nessim in Alexandrië, ook de stad zelf komt in korte hoofdstukjes aan het woord. De nationalistische plannen van de Egyptische regering onder Nasser biedt geen toekomst voor de levendige, internationale gemeenschap in Alexandrië en steeds meer mensen verlaten de stad. Ook Nessim trekt naar Europa, hij vlucht na een noodlottige liefde met een Joods meisje en in Parijs leert hij Marije kennen, met wie hij later twee zonen krijgt in Nederland.

Tussen morgenzee en avondland brengt het verhaal van een migrant die wil wortelen in Europa maar wiens geboorteplek Alexandrië hem niet zomaar loslaat. Hij laat uiteindelijk zijn gezin achter in Nederland, waar zijn oudste zoon ook niet kan aarden en zijn jongste zoon, Amir, zijn best doet om afstand te nemen van zijn afkomst. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan.

Naar het einde van de roman toe komt ook Marije aan bod, en de Jansberg (in de buurt van Nijmegen) waar ze woont in het huis waar haar zonen werden geboren en opgroeiden.

Op sprankelende en poëtische wijze beschrijft El-Dardiry de moeizame integratie tussen verschillende culturen en religies, het innerlijke conflict voor wie in een mengelmoes van culturen en religies wordt geboren.

Het feit dat verhaallijnen uit verschillende perspectieven worden beschreven en in elkaar overvloeien, maakt dit een zeer boeiend en inspirerend verhaal.