Autobiografie met zelfkritiek als bonus

Vertaler Inge Kok kent het oeuvre van de Engelse auteur Elizabeth Jane Howard (1923-2014) als geen ander. Deze eerste heeft de vijf delen uit de succesrijke serie met De Cazalets keurig omgezet naar het Nederlands. Ook de vertaling van Achteraf bezien heeft Kok voor haar rekening genomen. Het boek bevat Howards memoires, geschreven toen ze al bijna tachtig was.

In de autobiografie vertelt de schrijver ongeremd over haar rijk gevuld en tevens roerig leven. Het werk, dat haast leest als een imposante roman, begint wanneer Howard nog geen drie jaar oud is. Het meisje groeit op in een gezin van de hogere middenklasse. Haar opvoeding ligt in de handen van gouvernantes. Op slechts negentienjarige leeftijd huwt ze reeds met een oudere man, die ze in de steek laat na de oorlog. Haar pasgeboren dochter laat ze eveneens achter; voor die tijd een schandalige beslissing. Wat volgt is een tweede huwelijk en wat affaires. Intussen zet ze de eerste voorzichtige stappen in de literaire wereld. Howard trouwt uiteindelijk met de auteur Kingsley Amis; tot ook hier een eind aan komt in 1983.

‘De signalen die ik in die tijd van mijn ouders kreeg waren dus dat seks, of alles wat met het lichaam te maken had, walgelijk was en dat seks in elke expliciete vorm verschrikkelijk was. Dit zou de volgende dertig jaar van mijn leven beïnvloeden.’

De auteur steekt in haar memoir niets onder stoelen of banken. Onverbloemd vertelt ze over haar privéleven zoals het werkelijk is verlopen. Tevens schrikt ze er niet voor terug, scherp commentaar te leveren op haar eigen houding en handelingen. Dit alles bundelt ze mooi samen tot een coherent geheel; uiteraard neergezet in haar typische, veelzeggende stijl en toegankelijke taal. Zoon Martin Amis heeft zijn moeder aangezet tot het schrijven van de familiesaga rond De Cazalets. Het is logisch dat Howard heel wat van zichzelf in de serie heeft gestopt; niet alleen in gebeurtenissen, ook in personages.

Lichte jaren was verschenen en vrij stil ontvangen, en ik was begonnen aan het tweede deel, Making Time (Aftellen). Ik wist dat een verhuizing alles zou verstoren, maar de huizenprijzen waren enorm gestegen en het leek me de juiste tijd om te verkopen.’

Achteraf bezien bevat een groot aantal wetenswaardigheden, bijvoorbeeld hoe ze worstelt met het uitwerken van een roman, of hoe ze vastzit in een dagelijkse sleur. Een uitgebreide lijst met info over de “spelers” en de namen van personen die voorkomen in het boek, beslaat zo’n dertig pagina’s. Dat is geen overbodige luxe wanneer je aan het lezen bent. Toch wel een bijzonder interessante en leerrijke levensbeschrijving.

Respect; rust in vrede, mevrouw Howard.