De eenzaamheid van het boerenleven

Na het lezen van De Kapperszoon was ik nieuwsgierig naar het vroege werk van Gerbrand Bakker en koos voor deze debuutroman. Ook hier zijn de dood en het al dan niet maken van eigen keuzes – of de weg van de minste weerstand kiezen – de centrale thema’s. Gerbrand Bakker schrijft over de relaties binnen een gezin en hoe die je hele toekomst bepalen. Er zijn twee opties: je volgt je eigen weg ofwel kies je voor de weg die je ouders of je omgeving voor jou hebben uitgestippeld. Actie en verzet of gemakzucht en spijt achteraf.

Het gezin in Boven is het stil bestaat uit vader, moeder en een tweeling. Als zijn tweelingbroer en zijn moeder overleden zijn, blijft Helmer alleen achter met zijn hulpbehoevende vader. Henk, de lieveling van zijn vader, was degene die de boerderij zou overnemen. Maar daar besliste het lot anders over. Na Henks dood werd Helmer door zijn vader gedwongen om zijn studie af te breken en terug te komen naar de boerderij om op termijn zijn vader op te volgen.
De twee-eenheid tussen de tweelingbroers Helmer en Henk is een van de pijlers waarop Boven is het stil rust. Helmer voelt zich maar half sedert zijn broer er niet meer is, hij heeft het gevoel dat zijn vader met de verkeerde zoon achterbleef.
Noodgedwongen moet Helmer Van Wonderen nu ook zorgen voor zijn bedlegerige vader, door wie hij zich altijd onheus en tiranniek behandeld heeft gevoeld.

De hoofdpersoon is een man van weinig woorden, maar op een zakelijke, suggestieve manier geeft hij in korte zinnen de feiten weer. Ook de dialogen zijn kort, er wordt niet over gevoelens gesproken en dit geeft een onderhuidse spanning aan het verhaal.
Bakker schrijft heel nauwkeurig en uitgebreid over het boerenleven, de natuur, de dieren. De natuur vormt de rustgevende tegenhanger voor de desolate sfeer op de boerderij. In flashbacks worden er gebeurtenissen uit het verleden beschreven die bepalend zijn geweest voor de levensloop van de hoofdpersoon. Die herinneringen worden levendig doordat de verloofde van de overleden tweelingbroer na vele jaren jaren terug contact opneemt.
Helmer breekt langzaam aan uit de eenzaamheid en gaat misschien wel zijn dromen achterna. Hij begint hieraan door het interieur van het woonhuis te renoveren, waarbij ook de vader een nieuwe plaats wordt toegewezen – letterlijk en figuurlijk.

In 2006 ontving de schrijver voor Boven is het stil zowel Het Gouden Ezelsoor als Debutantenprijs; bovendien verkozen de Nederlandse boekverkopers het ontwerp van Marry van Baar, dat een Hollands waterlandschap voorstelt, als het Mooiste Boekomslag van 2006. Ook de plaatsing op de longlist van de AKO Literatuurprijs 2006, een nominatie voor de Anton Wachterprijs 2006, de bekroning als Uitgelezen Keuze 2007 van de Selexyz-boekhandels en een plaatsing op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2007 verdienen een vermelding.