Collector’s Edition van een postmoderne cultroman
“Ik voel dat de balans tussen fictie en realiteit betekenisvol veranderd is,” schreef de Britse auteur J.C. Ballard (1930-2009) in de Franse introductie van zijn postmoderne cultroman ‘Crash’ uit 1973, “de rollen zijn omgekeerd. We leven in een wereld geregeerd door ficties allerhande: marketing communicatie, reclame, politiek bedreven als een vorm van publiciteit, instant vertaling van wetenschap en technologie naar populaire beelden. (…) We leven in een enorme roman. Een schrijver hoeft geen fictie meer te verzinnen. Die bestaat al. Zijn taak is de realiteit uit te vinden.”
Dat deed Ballard door in ‘Crash’ het portret van een ontspoorde mensheid te schetsen en te waarschuwen voor wat hij de “dood van het sentiment” noemde. Hij vertelt het verhaal van een groep mensen die hun sinistere experimenten met seks en autocrashes naar een steeds hogere, destructieve versnelling schakelen. Gedreven door fascinatie voor verwrongen staal, vleeswonden en littekens. De door een ongeval verminkte Helen kickt op crashes en koestert de stalen pin in haar been, haar fetisjistische vriend Vaughan zet de stap van re-enactment (in scène zetten van o.m. de fatale botsing van James Dean) naar autodestructieve actie en het vervreemde koppel James-Catherine blijft zoeken naar nieuwe, echte emoties en ware liefde. Het motto van dit bizar gezelschap: “Een auto-ongeluk is eerder vruchtbaar dan destructief.”
J.G. Ballard maakt van de auto een metafoor van het hedendaags verlangen, snel gevoed maar nooit helemaal bevredigd, en illustreert hoe technologie ons verandert. Het volstaat om ‘auto’ te vervangen door ‘smartphone’ om te zien hoe actueel en urgent ‘Crash’ nog steeds is anno 2020. De driehoek materie-afhankelijkheid-snelheid heeft immers nog altijd de mens in zijn greep. “Ik schreef een fabel die waarschuwde voor de alliantie van seks en technologie,” benadrukt Ballard in een gesprek opgenomen in een speciale Collector's Edition, “maar ik nodig de lezer ook uit om dit universum te onderzoeken. Mijn personages aanvaarden het risico van een gewelddadige dood met de energie van een conquistador die een vreemd terrein verovert. Hun obsessieve zoektocht levert een inwendig psychodrama op.”
Voor fans en verzamelaars is The Collector’s Edition van ‘Crash’ een must. Naast de Engelse versie van Ballards baanbrekend werk vind je er een met de hand bewerkte eerdere romanversie, verwante kortverhalen (‘Tolerances of the Human Face’, ‘Coitus 80’, ‘Journey Across a Crater’, ‘Pincess Margaret’s Face Lift’, ‘Mae West’s Reduction Mammoplasty’), het scenario van de kortfilm ‘Crash!’ van Harley Cokeliss uit 1971, toelichtingen van Ballard én Chris Becketts verhelderend essay ‘Jim’s Desk’.
De teksten maken duidelijk dat ‘Crash’ niet uit de lucht viel. De somberheid van Ballards waarschuwingsverhaal blijkt verbonden met het plotse verlies van zijn vrouw en een pessimistische visie op “het tweeling leidmotief van de 20ste eeuw: seks en paranoia.” Ballard toont, net als de Canadese filmmaker David Cronenberg in zijn Crash adaptatie uit 1996, individuen die de weg kwijt zijn en zin trachten te geven aan hun leven. Beide meesterwerken kregen terecht speciale uitgaven. De Collector’s Edition van het boek is even fraai als didactdisch en de Ultra Collector Blu-ray box van de film bevat een schat aan tekst- en beeldmateriaal. ‘Crash’ leeft meer dan ooit.
