Een debuut overdoen

De onbevlekte, Erwin Mortiers vervolg op zijn veelgeprezen debuut Marcel is een ontroerende familiesaga, een oorlogsverhaal vol gesluierd verdriet. Fictie, maar uit de eerste hand. Autobiografisch want Mortier heeft al vaker uitgeweid over het onfrisse Vlaams-nationalistische oorlogsverleden van enkele van zijn voorouders. Marcel en De onbevlekte vertellen in essentie hetzelfde verhaal van een collaboratieverleden, en onderhuids de ervaren repressie. In deze vervolgroman worden gevoelens benoemd die in de debuutroman geen naam kregen.

Op onovertroffen wijze, in zijn geraffineerde, suggestieve stijl, waarin elk woord trefzeker is gekozen, beschrijft Mortier het lidteken en de smet, maar ook het gevoel van onrecht dat de familie Ornelis torst.

Mortier kiest nu niet voor het perspectief van een jongetje, maar laat verschillende mensen aan het woord: de grootmoeder die zich haar jeugd met haar broer herinnert, kleinzoon Marcel die als volwasssen man terugkeert naar het erf waar hij werd opgevoed en, via de brieven van aan het front, de grootoom en soldaat Marcel zelf.

Met De onbevlekte maakt Mortier opnieuw indruk. Ruim twintig jaar en een heel oeuvre van proza, gedichten en bespiegelingen scheiden deze roman van zijn voorganger. Marcel is iets uitbundiger, weerspanniger en rustelozer. De beeldspraak in De onbevlekte is nog steeds geweldig maar meer afgewogen. De fijne humor blijft present; het taalgebruik is opnieuw Vlaams en beeldend. Met het optekenen van deze familiegeschiedenis en het beschrijven van het Vlaamse plattelandsleven bewijst Mortier vooral dat hij een meester is in het evoceren van een vergane wereld.