Tijdloos meesterwerk
In De Wand laat Marlen Haushofer een naamloze vrouw aan het
woord die tijdens een weekend in de bergen op een onverklaarbare
manier van de rest van de wereld wordt afgesneden door een
onzichtbare glazen wand. Ze is volledig op zichzelf aangewezen en ze moet proberen te overleven. Ze is overgeleverd aan de elementen en wijdt
zich met hart en ziel aan de zorg van enkele dieren, zoals de hond
Luchs, de koe Bella en een aantal katten. De dieren hebben haar
nodig, maar het omgekeerde is ook waar.
De vrouw houdt de
dagen bij op een kalender en maakt regelmatig notities. Na meer dan
twee jaar beslist ze op basis van deze notities een uitgebreid
verslag neer te schrijven. Reeds van bij het begin van het verhaal
weet de lezer dat er iets ergs zal gebeuren met de hond, maar dat
neemt de spanning niet weg uit het relaas, integendeel.
De vrouw beschrijft
de dagelijkse beslommeringen en de zware arbeid om zichzelf en haar
dieren in leven te kunnen houden. Ze verlegt constant haar grenzen en
dit niet enkel op fysiek vlak, want ze heeft ze het ook over de
eindeloze eenzaamheid, de radeloosheid, de sprankeltjes hoop en de
innige vriendschap die ze met haar dieren sluit. Ze wordt gaandeweg
een totaal andere vrouw en ze stelt het leven in vraag dat ze leidde
voor ze in deze impasse terecht kwam. Ze wordt terug een deel van de
natuur, waar ze vroeger los van leek te staan.
Dit is niet zozeer
een overlevingsverhaal, maar een roman die tot nadenken stemt over de
plaats van mens en dier in de natuur. Het is een emotioneel en
ontroerend verhaal dat prachtig is verwoord. Het lijkt alsof het boek
in één adem is geschreven, want er zijn geen hoofdstukken, de tekst
loopt constant door. Alsof de vrouw schrik heeft om in tijdsgebrek te
komen of om papier tekort te komen. Want als ze het verhaal
beëindigt, op 25 februari, is ook het allerlaatste blad
volgeschreven.
Marlen Haushofer
hanteert een boeiende en beeldende vertelstijl.
Het is bijna niet te
geloven dat dit boek zestig jaar geleden geschreven werd. Want deze
situatie is toch ook kenmerkend voor onze tijd, ook wij lijken los te
staan van de natuur, in die zin dat de mens denkt dat hij over de
wereld heerst en daarbij geen rekening moet houden met de (kracht van
de) natuur.
Dit boek doet je
nadenken over wat er écht belangrijk is in het leven, over waarden
en normen. Een paar keer dacht ik: inderdaad, waar zijn wij in de
huidige samenleving mee bezig?!
Enkele citaten:
‘De wand heeft me
gedwongen een heel nieuw leven te beginnen, maar wat me werkelijk
raakt is nog steeds hetzelfde als vroeger: geboorte, dood, de
jaargetijden, groei en verval. De wand is een ding dat noch dood noch
levend is, hij laat me in feite koud en daarom droom ik er niet van.
Op een dag zal ik me met de wand moeten bezighouden, omdat ik hier
niet altijd kan blijven. Maar tot op dat moment wil ik er niets mee
te maken hebben.’ (pag. 141)
‘Eens zal ik er niet meer zijn en dan zal niemand de wei meer maaien, het kreupelhout zal er opschieten en later zal het bos oprukken tot aan de wand en het land heroveren dat de mens heeft geroofd. Soms raken mijn gedachten verward en is het alsof het bos in mij wortel begint te schieten en met mijn hersenen zijn oude eeuwige gedachten begint te denken. En het bos wil niet dat de mensen terugkomen.’ (pag. 172-173)
‘De dingen
gebeuren gewoon en ik zoek er, zoals miljoenen mensen vóór mij, een
betekenis in omdat mijn ijdelheid niet wenst toe te geven dat de zin
van een gebeurtenis uitsluitend in de gebeurtenis zelf ligt.’ (pag.
220)
Uit bovenstaande
citaten blijkt duidelijk dat de vrouw niet louter het verslag
neerschrijft van de belangrijkste feiten van tweeënhalf jaar in
afzondering, maar dat de vertelster in haar terugblik op die periode
ook haar gedachten en emoties deelt. Daarbij realiseert ze zich dat
ze niet meer de vrouw is die ze vroeger was, zelfs niet meer de vrouw
die ze was bij het begin van de isolatie achter de wand.
Dit boek zindert
lange tijd na, het heeft op mij een diepe indruk gemaakt.
Synopsis
Door een merkwaardig voorval raakt een vrouw gei͏̈soleerd van de rest van de wereld.