Het zijn de kleine details die de waarheid onthullen
In Een klein detail geeft Adania Shibli haarscherp weer hoe kleine details een waarheid kunnen onthullen.
Het eerste deel van het boek is gebaseerd op een oorlogsmisdaad die zich in augustus 1949, in de nasleep van de Arabisch-Israëlische Oorlog, afspeelt. Een peloton Israëlische soldaten heeft als missie een deel van de Negev-woestijn te zuiveren van Arabieren. Wanneer ze bij een bron een groep ongewapende bedoeïenen ontdekken vinden ze er niet beter op om hen af te slachten en de enige overlevende, een jong meisje, mee te nemen naar hun kamp waar ze op gruwelijke wijze verkracht en afgeslacht wordt. Shibli beschrijft de wreedheid op nuchtere wijze waardoor de spanning te snijden is.
In het tweede deel van het boek is de tijd niet precies aangegeven maar uit de context - de afscheidingsmuur tussen Ramallah en Jeruzalem- kunnen we afleiden dat het zich in het begin van de 21ste eeuw afspeelt. In dit tweede deel is een Palestijnse vrouw uit Ramallah aan het woord. Wanneer ze een artikel over de moord op het bedoeïenenmeisje leest en tot de vaststelling komt dat deze moord net 25 jaar voor haar geboorte plaatsvond geraakt ze geobsedeerd door het verhaal. Ze voelt zich verbonden met het meisje, vraagt zich af wie ze was en hoe ze zich voelde. Ze huurt een auto en gaat op zoek naar informatie. Terwijl ze, op weg naar de Negev-woestijn, het Israël van na 1948 doorkruist wordt ze geconfronteerd met grenzen, checkpoints en wegversperringen. Ze volgt een landkaart van voor 1948 maar vindt alleen sporen van uitgewiste Palestijnse dorpen. Ze leest een geschiedenisles zonder woorden en de nieuwsgierigheid van de Palestijnse vrouw naar het vermoorde meisje maakt geleidelijk aan plaats voor een zoektocht naar het Palestijnse verleden.
Details en metaforen maken de twee delen van het boek tot echo’s van elkaar. Het schaarse water waarin de officier zich veelvuldig wast, de watertank in Ramallah, de waterbehoeftige avocado- en mangoplantages zijn metaforen voor het wapen dat water in de regio is. Hetzelfde hete woestijnzand waar bloed doorsijpelt, dezelfde luchtspiegelingen en het geblaf van een hond vinden we in beide delen terug. Ook minder concrete aanwijzingen zoals de zelfzekerheid van de bezetters en morele grenzen die overschreden worden verbinden de twee delen.
Shibli geeft hier heel goed weer hoe het is om als autochtoon te leven in een bezet gebied waar beperkte vrijheden een voortdurende bron van angst en ontreddering zijn. Als lezer leid je al vlug af dat deze ervaringen niet alleen betrekking hebben op Israël en op vroeger maar universeel en van alle tijden zijn. Bovendien bewijst de actualiteit dat het machtsspel zich eindeloos blijft herhalen.
‘… dat je onkruid uit de grond trekt en denkt dat je er voorgoed vanaf bent, en dat datzelfde onkruid een kwart eeuw later weer precies op dezelfde plek terug groeit.’
Niettegenstaande Shibli geen politiek pamflet schreef heeft ze zich van de literatuur bediend om angstvallig stilgehouden onrechtvaardigheden tegen het daglicht te houden. Puik werk dat grote prijzen verdient!!! Het is dan ook heel jammer dat Shibli de shortlist van de International Booker Prize in 2021 niet haalde. Maar dat ze wel de Shadow Jury winner of the International Booker Prize werd zegt heel veel over haar literaire kwaliteiten en over de relevantie van haar boek.
Nota: Het eerste deel van het boek speelt zich af in de kibboets van Niriem. Deze werd in 1946 opgericht. Bij het uitbreken van de Arabisch-Israëlische oorlog in 1948, was de kibboets de eerste Joodse nederzetting in Israël die door het Egyptische leger werd aangevallen. Alle huizen werden tijdens de aanval vernietigd. Het is op deze plaats dat de Israëlische soldaten in augustus 1949 hun kamp opsloegen en waar het lot van het bedoeïenenmeisje bezegeld werd.
Na de oorlog wilde de Israëlische defensie de locatie gebruiken vanwege de strategische ligging. De kibboets verhuisde 12 kilometer naar het noordoosten (waar iets meer regen per jaar viel).
Niriem was een van de Israëlische dorpen die tijdens de door Hamas geleide aanval op Israël in 2023 werd aangevallen. Ten minste vijf mensen werden bij de aanval gedood en velen raakten gewond. Sommige leden van de kibboets werden ontvoerd naar Gaza. Meer hierover kan je lezen op Wikipedia Nirim - Wikipedia
