Vrouwen als attractie tentoongesteld op het beruchte 'Bal der Gekken'
Parijs, 1885. Zoals elk jaar, vindt ook dit jaar in de grote zaal van de psychiatrische inrichting La Salpêtrière het Bal der Gekken plaats. Belangrijkste doel: de omhooggevallen bourgeoisie de kans geven om tegen betaling naar het bal te komen en daar de patiënten te begluren. En ook al weten een aantal van de dames die in de psychiatrische kliniek zijn opgenomen maar al te goed dat ze te kijk worden gezet en zelfs bespot, ze kijken er elk jaar weer naar uit omdat het voor hen een avond is waarop ze de illusie krijgen erbij te horen, en vooral het isolement en de traag tikkende tijd wat op te vullen.
Maar dus, het ziekenhuis of moet ik schrijven ‘gekkenhuis’ groepeert alleen vrouwen van wie destijds werd gedacht (of geoordeeld) dat ze gek waren. Voor een aantal vaders, echtgenoten, enz. de uitgelezen kans om een naaste voor altijd en zonder mededogen op te sluiten. Zo ook de jonge, verstandige Eugénie, afkomstig uit een gegoed burgergezin. Zij dankt haar opsluiting in La Salpêtrière aan haar oma. Ze vertrouwt haar toe dat ze overledenen ziet en ermee kan communiceren en zich wil verdiepen in spiritisme. Haar oma verlinkt haar en haar vader neemt daarop het besluit haar te laten opsluiten. In de kliniek leert Eugénie de verpleegster Geneviève kennen. Geneviève werkt er al een eeuwigheid en hoewel ze een erg afstandelijke, koele persoon is, slaagt Eugénie erin met haar een goede verstandhouding op te bouwen. Ze geeft haar namelijk berichten door van haar overleden dierbare zus Blandine, aan wie Geneviève ook na haar dood regelmatig brieven schrijft.
Naast Eugénie en Geneviève, krijgen we via het boek ook een inkijk in hoe de medische wereld destijds omging met zieke vrouwen. De beroemde geneesheer Jean-Martin Charcot (1825-1893), een van de leermeesters van Sigmund Freud, heerst als een vorst over zijn 'rijk'. Victoria Mas beschrijft in haar werk de machtspositie die hij binnen de geneeskunde had en hoe hij op een volstrekt onethische manier proeven deed op de vrouwen die in La Salpêtrière opgesloten zaten.
Om deze macho’hel’ te illustreren en een stem te geven aan een groep vrouwen die in de geschiedenis nauwelijks aan het woord zijn gekomen, werkt Victoria Mas een prachtige intrige uit, die toewerkt naar de avond van het bal van maart 1885. Daar barst de hel compleet los!
Het Bal der Gekken is gebaseerd op waargebeurde feiten. Mas weet op geloofwaardige manier haar verhaal op te bouwen en laat Eugénie, als enig personage in haar roman, ontsnappen aan het geneeskundige inferno van La Salpêtrière.
De roman is geschreven in relatief eenvoudige taal maar er staan een aantal oprecht mooie beschrijvingen in en het is vooral de blik die ze ons gunt achter de schermen van de manier waarop vrouwen anderhalve eeuw geleden behandeld werden als ze in zo'n kliniek terechtkwamen die het werk de moeite waard maakt.
Ondertussen is dit werk ook verfilmd als Le Bal des Folles (2021) en is die film te zien op Amazon Prime.
