Journalistieke obductie

Op een avond is er een brand in de Belgische gemeente Evernijs, buurdorp van Sint-Léger, beide gelegen in de buurt van het Franse industriestadje Roubaix. Een vierkantshoeve staat in lichterlaaie en de bewoner Daniel Maroy komt schijnbaar om in de vlammenzee. Maar in het dorp zijn er opeens hangjongeren die zich dure spullen kunnen veroorloven, er worden stoere verhalen verteld. Wat is er gebeurd?

Boer Daniel was de oom van de Vlaamse schrijver en journalist Chris De Stoop. Hoewel De Stoop zijn oom bij leven nauwelijks kende, vertegenwoordigde hij de familie in de rechtszaak. Hij ging ter plaatse, sprak met mensen die zijn oom hadden gekend, las de processtukken, woonde alle zittingen bij als burgerlijke partij en voerde in die hoedanigheid zelf het pleidooi.

De Stoop wilde alles weten en eerlijk opschrijven. Zijn pen is zijn wapen. Hij werd bekend door journalistieke boeken als “Ze zijn zo lief, meneer” over vrouwenhandel, “Dit is mijn hof” over de ontpoldering in het Waasland, “Wanneer het water breekt”, over bootvluchtelingen in Vietnam. Met dezelfde pen schreef hij “Het boek Daniel”: een eerbetoon aan zijn vermoorde oom en een journalistieke obductie tegelijk. Een verbijsterend relaas.

Haarfijn fileert hij de banaliteit van de brute, haast achteloze roofmoord. Hij beschrijft de leefwereld van de daders, die afkomstig zijn uit een Franse achterstandswijk, ‘een negentiende-eeuwse arbeidersbuurt met verveloze rijtjeswoningen en pakhuizen in rode baksteen rond fabrieksschoorstenen waar al decennia geen rook meer uit komt’, waar werkloosheid, armoede, misdaad en drugs de dagelijkse realiteit zijn.

Een aangrijpend verhaal dat nog heel lang nazindert. Vooral de conclusie van de gerechtspsycholoog laat me niet los:

‘Je hebt dus drie partijen die elkaar versterken’, besluit de gerechtspsycholoog. ‘De samenleving die mensen uitsluit. De jongeren die geen plek vinden in de maatschappij. En het slachtoffer dat zichzelf buiten de gemeenschap plaatst. Elk van die drie heeft bijgedragen tot dit drama.’

‘Bedoelt u dat Oom Daniel medeverantwoordelijk is?’

En dan zegt de psycholoog iets wat me bevreemdt: ‘Hij heeft ook zichzelf ontmenselijkt. Hij heeft voor sociale zelfmoord gekozen.’

Zijn lijden was er niet minder om.