Vogelvrij maar in de ban van het toeval

Het verhaal: het leven van Theo Decker verandert ingrijpend nadat zijn moeder bij een terroristische aanslag is omgekomen. Er volgt een periode van vele jaren waarin hij zich alleen en ontheemd voelt. Hij sluit vriendschap met Boris, maar daardoor komt hij in het drugsmilieu terecht. Uiteindelijk brengt (alweer) het toeval hem terug naar New York, de stad waar hij met zijn moeder woonde, en waar hem een nieuwe thuis wordt geboden.

Het is moeilijk een recensie over dit boek te schrijven zonder iets te verklappen. De belangrijkste boodschap is dat de richting van het leven meestal bepaald wordt door toevalligheden.

Het puttertje is een prachtig boek over verlies, obsessie, eenzaamheid, overlevingsdrang en de kracht van toeval. Donna Tartt schetst met haar betoverend taalgebruik veel diepgang in de beschrijving van haar levendige personages. Ze combineert adembenemende spanning met intense bespiegelingen over liefde, identiteit en kunst. Verschillende verhaallijnen worden in elkaar gevlochten, dit is een roman met heel wat lagen. Gecompliceerde relaties, heel veel drank en drugs, criminaliteit … een veelheid aan thema’s dus, waarbij de grenzen tussen goed en kwaad vaag en grijs blijven.

Tartt maakt veel gebruik van verwijzingen naar literatuur, beeldende kunst en meer populaire cultuur, zoals muziek en film. Rode draad doorheen het verhaal is Het Puttertje, een schilderij van kunstschilder Carel Fabritius (1622-1654), die vroegtijdig overleed tijdens een explosie in het Delftse Kruithuis en waarbij bijna al zijn werk verloren is gegaan. Het vogeltje op het schilderij, een puttertje of distelvink, is afgebeeld met een minuscuul klein kettinkje om het pootje, een metafoor voor het leven van Theo die zich net zo gebonden voelt en blijft voelen.

Het eerste deel van het boek is ijzersterk. In het tweede deel sluipen er veel trage, beschouwende stukken en sfeerbeelden. Het verhaal kabbelt verder, af en toe doorspekt met een cliffhanger. De ontknoping voelde voor mij ietwat gekunsteld en de moraliserende boodschap als afsluiter vond ik overbodig. Maar dit neemt niet weg dat deze roman niet enkel qua aantal bladzijden (925) een kanjer is, maar ook wat betreft verhaallijnen en schrijfstijl een parel is.