Leestip van Johan De Vos

Lezen intensiveert mijn ervaringen. Een vriendin stelde de vraag: is het zo dat we de ware liefde niet kunnen bereiken en bezingen we ze daarom in de poëzie? Door liefdesgedichten te lezen en te schrijven wordt de liefde intenser. Het is een wisselwerking. Zo ook het ouder worden en de dood. Zelden heeft de dood van iemand mij zo aangegrepen als die van de Duitse dichter Achim von Arnim, de 21ste januari van het jaar 1830, waarover ik las in het boek 'Bettine und Achim von Arnim. Die Geschichte einer ungewöhnlichen Ehe' van Hildegard Baumgart. Lezen bevordert de empathie en laat ons dieper omgaan met de belangrijkste dingen in het leven: de liefde, het ouder worden en de dood.

Pijn die tot verbondenheid en liefde leidt

21 november 2025

Toen ik de dichtbundel Ikonakind (1946) van Johan Daisne voor het eerst in handen kreeg, kon ik niet vermoeden wat voor een ontroerend verhaal hierachter steekt. Het dunne boekje bevat 21 gedichten. Op de kaft een lijntekening van een icoon. Een madonna vergezeld van engelenfiguren kijkt ons droevig aan. Ze lijkt een kind te dragen. Maar haar handen zijn leeg. De tekening is van Victor Stuyvaert en elke omslag is met de hand ingekleurd door Victor de Wilde. De verzen zijn gedrukt in het blauw.

Op 11 december 1945 wordt Frédérique geboren. Het is een zeer zware bevalling die uitmondt in een operatie. Daisne vreest voor het leven van zijn vrouw Polly en het kind. Kerstmis vieren zij in de kliniek in Antwerpen. Maar op 2 februari krijgt Daisne telefoon van Polly uit Antwerpen. Het kind is die nacht onverwacht overleden. Op aanraden van Pipa of Leo Michel Thiery trekt het koppel zich terug in Virelles, een klein dorp in Henegouwen. Zij verblijven er in Hôtel du Lac. Polly schrijft elke dag met potlood op gekarteld grijs oorlogspapier een korte brief aan de familie. Zij ondertekent meestal met ‘Herman en Polly’. Daisne schrijft het immense verdriet van zich af in 21 gedichten.

De gedichten van Daisne zijn van een grote ontroering. De herinnering aan de begrafenis is nog jong. Daisne vindt troost in de religie. Het kind brengt man en vrouw dichter bij elkaar. Maar allesoverheersend is de pijn die tot verbondenheid en liefde leidt. Het kind heeft maar 7 weken geleefd.

‘Drie seringen die we waren,
zeven aronskelken oud,
en dan nog twee vingers aarde
op een kistje van wit hout.’

(Drie maal zeven)

Eén van de brieven naar huis is geschreven door Daisne en ondertekend met Manus. Daarin schrijft hij hoe Polly en hij in het kerkje van Virelles een reproductie vinden van ‘de Ikona – van – het – Blauwe Kamertje’. Dezelfde icoon die hij op kerstdag meenam naar de kliniek.

'IKONA van de blauwe kamer,
ik bracht ze weer op Kerstdag mee,
mijn kind, en hing ze over ’t kraambed
toen jij uit moeders lichaam glee –‘

(Het Ikonaatje)

Leestip van Johan De Vos

Lezen intensiveert mijn ervaringen. Een vriendin stelde de vraag: is het zo dat we de ware liefde niet kunnen bereiken en bezingen we ze daarom in de poëzie? Door liefdesgedichten te lezen en te schrijven wordt de liefde intenser. Het is een wisselwerking. Zo ook het ouder worden en de dood. Zelden heeft de dood van iemand mij zo aangegrepen als die van de Duitse dichter Achim von Arnim, de 21ste januari van het jaar 1830, waarover ik las in het boek 'Bettine und Achim von Arnim. Die Geschichte einer ungewöhnlichen Ehe' van Hildegard Baumgart. Lezen bevordert de empathie en laat ons dieper omgaan met de belangrijkste dingen in het leven: de liefde, het ouder worden en de dood.