Leestip van Johan De Vos

Lezen intensiveert mijn ervaringen. Een vriendin stelde de vraag: is het zo dat we de ware liefde niet kunnen bereiken en bezingen we ze daarom in de poëzie? Door liefdesgedichten te lezen en te schrijven wordt de liefde intenser. Het is een wisselwerking. Zo ook het ouder worden en de dood. Zelden heeft de dood van iemand mij zo aangegrepen als die van de Duitse dichter Achim von Arnim, de 21ste januari van het jaar 1830, waarover ik las in het boek 'Bettine und Achim von Arnim. Die Geschichte einer ungewöhnlichen Ehe' van Hildegard Baumgart. Lezen bevordert de empathie en laat ons dieper omgaan met de belangrijkste dingen in het leven: de liefde, het ouder worden en de dood.

Legende van de berg Ararat of de kracht van de natuur en de liefde overwinnen elke wreedheid

14 maart 2022

Legende van de berg Ararat van de grote Turkse schrijver Yaşar Kemal laat ons in het hoofd kijken van de wrede pasja Mahmut Khan. Op een dag verschijnt voor de deur van de eenvoudige dorpsbewoner Ahmet een prachtig grijs paard. Zoals de traditie het wil wordt het paard eigendom van diegene naar wie het telkens terugkomt nadat het is weggeleid. Daar denkt de pasja echter anders over. Ahmet wordt in de gevangenis gegooid en er ontstaat een liefde tussen hem en Gülbahar, de dochter van de pasja.

Beide geliefden ontsnappen uit het kasteel in Beyazıt en vinden een onderkomen in de burcht van Hoşap Bey. Opnieuw volgens de traditie mag de bey het paar niet uitleveren. Hierop ontsteekt de wrede pasja in een grote woede. Hij dreigt ermee een groot Osmaans leger op Hoşap Bey af te sturen. Zoekt hiervoor tevergeefs bondgenoten en raakt stilaan zijn greep op de situatie kwijt. Langzamerhand wordt dit voor de pasja een obsessie. Niet alleen zijn eigen eer, maar die van het hele Osmaanse Rijk is in het gedrang. Zijn omgeving gaat zich steeds vijandiger tegenover hem gedragen.

En dan komen de bergbewoners in opstand en rukken op naar de burcht van de pasja. Zwijgend staren ze gedurende drie dagen naar de top van de Ararat tot Ahmet daar een vuur zou ontsteken, de onmogelijk gewaande voorwaarde van de pasja om zijn dochter aan de eenvoudige herder Ahmet uit te huwelijken. Allerlei gedachten ontspinnen zich in het hoofd van de onverzettelijke pasja. Hij zal samen met zijn vrouwen en kinderen het kasteel ontvluchten. Als alles voorbij is zal hij de bey van Hoşap laten onthoofden. Tot zijn voornaamste getrouwe, Ismail Aga, hem de raad geeft om op zijn onmogelijke eis van het beklimmen van de berg terug te komen.

Enkele jaren geleden reisde ik na het zien van de beelden in de film Iklimer van Nuri Bilge Ceylan naar het uiterste oosten van Oost-Anatolië, naar Doǧubeyazıt en de berg Aǧrı Daǧı waar dit verhaal zich afspeelt. Het achttiende-eeuwse paleis İshak Paşa Sarayı en de overweldigende natuur van de berg Ararat maakten toen een onvergetelijke indruk op mij. Nog later op de terugweg van de stad Esfahan in Iran, kwam ik in Üsküdar in Istanbul terecht in een koffiehuis met enkele oudere mannen van Koerdische afkomst. We zongen samen türküler of Turkse volksliederen. Een van hen gaf mij een boekje met verhalen van zijn hand en vertelde dat hij lang geleden had gedanst in de verfilming van het boek van Yaşar Kemal. Op een bepaald moment dansen de bergbewoners de gövend, een traditionele Koerdische dans. De menselijke solidariteit, de kracht van de natuur en de liefde overwinnen elke wreedheid. Dat is de mooie boodschap van dit werk van de grote Turkse schrijver Yaşar Kemal.

Synopsis

Oud-Turkse legende waarin de berg Ararat in toorn ontsteekt als een pasja zich verzet tegen de wil van de Alwijze.

Leestip van Johan De Vos

Lezen intensiveert mijn ervaringen. Een vriendin stelde de vraag: is het zo dat we de ware liefde niet kunnen bereiken en bezingen we ze daarom in de poëzie? Door liefdesgedichten te lezen en te schrijven wordt de liefde intenser. Het is een wisselwerking. Zo ook het ouder worden en de dood. Zelden heeft de dood van iemand mij zo aangegrepen als die van de Duitse dichter Achim von Arnim, de 21ste januari van het jaar 1830, waarover ik las in het boek 'Bettine und Achim von Arnim. Die Geschichte einer ungewöhnlichen Ehe' van Hildegard Baumgart. Lezen bevordert de empathie en laat ons dieper omgaan met de belangrijkste dingen in het leven: de liefde, het ouder worden en de dood.