Verslag van een kort leven vol jeugdig idealisme

Marie Bashkirtseff (1858-1884) was een negentiende-eeuwse Oekraïense kunstschilder die na haar dood vooral bekend werd door de publicatie van haar dagboek. Waarom zou ik liegen. Een keuze uit haar dagboeken, 1873-1884 geeft een aangrijpend portret van een jonge vrouw vervuld van ambitie en een zekere naïviteit. Afkomstig uit de lage adel, maar uit een zeer vermogende familie, zwerft zij langs de mondaine oorden van Europa en schetst zo in haar geschriften een mooi tijdsbeeld van het Europese fin-de-siècle.

Marie is intelligent, getalenteerd en ambitieus. In haar weliswaar rijke maar totaal aculturele milieu was het moeilijk die ambitie vorm te geven. Wat haar vorming en ontwikkeling betreft was ze voornamelijk op zichzelf aangewezen. Marie kan zingen, dansen, tekenen en schilderen. Daar wil zij iets mee, maar er is haar weinig tijd vergund. De eerste tekenen van de tering maken haar het zingen onmogelijk. Toch gaat ze zelf achter haar dromen aan en studeert aan de Académie Julien, de enige academie die toegankelijk was voor vrouwen. Ook daar heeft een vrouwelijke schilder het niet makkelijk. Bashkirtseff schilderde in de naturalistische stijl en richtte zich op het leven in de stad. Ook in haar dagboek streefde ze naar naturalisme. De eerste zin uit haar eigen voorwoord maakt het al duidelijk: “Waarom zou ik liegen en me anders voordoen dan ik ben?” Ze wil de absolute waarheid weergeven en neemt geen blad voor de mond.

Marie sterft op 25-jarige leeftijd aan de tering, een vroegtijdige dood die een eind maakte aan alle illusies maar ook aan haar lijden. Haar strijd om het bestaan en om beroemd te worden, de onzekerheden en zaken als liefde en jaloezie beschrijft ze boeiend en openhartig. Het mooiste is de inkijk in de gevoelswereld van een gedreven jonge vrouw, die weet dat zij niet alles uit het leven en haar kunst kan halen. “Als ik niet jong sterf, hoop ik voort te bestaan als een groot kunstenares; maar als ik jong sterf, wil ik mijn dagboek, dat alleen maar interessant kan zijn, in de openbaarheid brengen,” noteert Marie. Intrigerend, omdat je leest in het teken van haar dreigende dood en omdat de vele signalen die wijzen op haar grote eenzaamheid het dagboek zo beladen maakt.