Christophe Madelein
Leestip van Christophe Madelein
In memoriam Christophe, 1978-2022.

Het verhaal van een "minderwaardige"

19 oktober 2020

Wereld en wandel van Michael K (Life & Times of Michael K) van Nobelprijswinnaar J.M. Coetzee vertelt het verhaal van een arme, onopvallende man in een Zuid-Afrika dat verscheurd is door een (fictieve) burgeroorlog, ergens eind jaren '70 - begin jaren '80 (het boek is van 1983).

Michael K is geboren met een hazenlip, en wordt "vanwege zijn misvorming en zijn trage verstand" opgevoed in een opvangtehuis. Als volwassene ondersteunt hij zijn moeder, dienster bij een rijke familie, door als tuinier te werken voor de stad Kaapstad. De stad wordt geteisterd door de burgeroorlog, en de familie waarbij zijn moeder (Anna K) werkt, is gevlucht, maar zij blijft wonen in het kamertje onder de trap dat oorspronkelijk voorzien was voor de airconditioningsinstallatie. Het eigenlijke verhaal begint als zijn moeder ziek wordt en wil sterven in haar geboorteplaats, Prince Albert (haar herinneringen zijn echter vaag, en het wordt nooit helemaal duidelijk of ze werkelijk van Prince Albert komt). Michael vraagt uitreispapieren aan, maar de bureaucratie draait vierkant: Michael K komt in een administratieve mallemolen terecht (net zoals Jozef K in Kafka's Het proces). Hij besluit dan maar zonder papieren op pad te gaan.

Het is het begin van een calvarietocht, die we beleven door de ogen van Michael K (het is geen ik-verhaal, maar we volgen zijn blik). Hij begrijpt de buitenwereld niet, neemt geen positie in in de burgeroorlog, en ondergaat de gebeurtenissen. Hij wekt de indruk nogal onnozel te zijn, maar gaandeweg wordt duidelijk dat hij gewoon wil leven volgens zijn eigen normen.

Doorheen de roman wordt Michael K telkens als minderwaardig behandeld. In het Zuid-Afrika van de apartheid suggereert dit uiteraard van alles over ras en huidskleur, maar Michael K spreekt zich daar zelf nooit over uit: hij wil eigenlijk gewoon met rust gelaten worden, en leven van wat hij zelf kweekt in de tuin, maar dat laat de buitenwereld niet toe. Dat geeft het verhaal een extra wrang tintje.

Vrolijk word je niet van dit boek, maar het is haast onmogelijk weg te leggen: Coetzee is een geweldig verteller.

Het verhaal is opgedeeld in drie delen: in het eerste (langste) deel krijgen we de blik van Michael K, in het tweede deel is een dokter aan het woord die zich het lot van K aantrekt, in het korte derde deel keren we terug naar K zelf. De stukken waarin we Michael K zelf volgen zijn volgens mij het sterkste, maar het tweede deel toont wel hoe 'vreemd' Michael K overkomt bij de mensen rond hem. Michael K is een outsider (en wil dat ook zijn), maar zijn wereld en wandel worden voortdurend doorkruist door een buitenwereld die voor het grootste deel vijandig en bedreigend is. Eigenlijk wil hij gewoon zijn tuin onderhouden (zoals Candide van Voltaire eigenlijk), maar die wens wordt (letterlijk) met de voeten getreden.

Een moderne klassieker die in je hoofd blijft hangen.

Synopsis

Een eenvoudige tuinman ontvlucht met zijn zieke moeder eind jaren '80 Kaapstad, waar de toestand door een burgeropstand onhoudbaar is geworden, en zwerft langs de zelfkant in compleet isolement.

Christophe Madelein
Leestip van Christophe Madelein
In memoriam Christophe, 1978-2022.

Wereld en wandel van Michael K
Titel:
Wereld en wandel van Michael K
Auteur:
J.M. Coetzee
# pagina's:
222 p.
Genre:
Romans
Uitgeverij:
Cossee
ISBN:
90-5936-108-3
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Bureaucratie
Sfeer:
Donker,
Hard,
Tragisch

Gerelateerde leestips