Een haarscherp politiek pamflet
Het boek is een unieke mix van humor, tragiek en sociale kritiek, en Ghali's scherpe pen maakt het een onvergetelijke leeservaring. Je kan Bier in de snookerclub lezen als een gewone roman over de twijfels in het leven van een jonge man maar evengoed als een haarscherp politiek pamflet of zelfs als een meeslepend prachtig geschreven verhaal van een jonge Egyptenaar in een historische politieke context. De Egyptische auteur Waguih Ghali, tragisch overleden in 1969 na inname van een overdosis slaappillen in Londen kort nadat hij het bericht kreeg dat Egypte zijn nationaliteit had ingetrokken was volledig onbekend in eigen land en had slechts vijf jaar succes met één roman. Uit angst voor politieke vervolging bracht Ghali zijn volwassen jaren verarmd door in ballingschap in Europa. Afgaand op de literaire kwaliteit van 'Bier in de Snookerclub' had Ghali zonder twijfel veel meer kunnen betekenen.
Het verhaal speelt zich af in het Egypte van de jaren ’50 in de vorige eeuw en volgt de belevenissen van Ram Bey, een jonge Egyptische intellectueel die zich verzet tegen de heersende klasse en de politieke situatie in zijn land. Het verhaal is geschreven vanuit het zichtveld van Ram. Hijzelf is arm maar wel met een rijke familie waar hij eigenlijk afhankelijk van is. Deze tweestrijd blijft doorheen het hele verhaal zinderen. Ram heeft niet alleen die armoede tegen maar hij is ook een koptisch christen en bevriend met Joden. Dit stigma en de uitlatingen die daarmee gepaard gaan zijn nu in onze huidige woke-maatschappij nauwelijks nog te vatten. Het boek is geschreven in de naoorlogse tijdsgeest. De roman biedt een scherpzinnige kijk op het Egyptische sociale en politieke landschap van die tijd, met zijn corruptie, armoede en ongelijkheid. Ghali gebruikt een humoristische en ironische stijl om zijn personages en hun omgeving te beschrijven, waardoor het verhaal een luchtige toon heeft ondanks de serieuze onderwerpen die worden besproken. Het is de tijd waarin Egypte onder het nieuwe bestuur van Gamal Nasser afscheid neemt van het feodale, decadente en corrupte regime onder Faroek. Maar Ram beseft al gauw dat de militaire orde, meer bepaald de officieren, de nieuwe eliteklasse wordt terwijl onder de arme bevolking het geloof in de Moslimbroedergemeenschap gestaag groeit. Het is een periode die al ver achter ons heen ligt en bij velen zal die historische kennis wat ontbreken. Het blijft steeds fijn om zo’n verhaal in zijn context te kunnen zien.
Een centraal thema in de roman is de zoektocht naar identiteit. Ram Bey is op zoek naar zijn plaats in de maatschappij en probeert zijn eigen weg te vinden in een wereld die hem niet altijd welgezind is. Dit maakt de roman universeel herkenbaar, omdat iedereen zich wel eens verloren heeft gevoeld in het leven. Ram maakt in London vrienden die aan de Britse zijde in de Suez-oorlog vochten, volksvijanden dus maar dat blijkt Ram niet erg te vinden. Die besluiteloosheid was er ook bij Waguigh Ghali die ook geen kant kon kiezen. Hij verwierp het oude feodalisme van Faroek, werd ontgoocheld door de realiteit van het nieuwe regime van Nasser maar wist dat het bijgeloof van de arme bevolking de modernisering in de weg stond. Hoewel "Bier in de snookerclub" vaak wordt beschreven als een politieke roman waar dikwijls oeverloos werd gediscussieerd over politiek, is het bovenal een coming-of-age verhaal dat de lezer meeneemt op een reis van persoonlijke groei en zelfontdekking. Onzekerheid, keuzes maken, blijven twijfelen, en ondertussen gaat het leven door … Herkenbaar. Het huidige Egypte onder president Abdul Fatah-al-Sissi dat er na de Arabische lente en Hosni Moebarak werd geïnstalleerd blijkt nog wreedaardiger te zijn. Oud kolonisators Frankrijk en Engeland ruimden plaats voor Europa en de VS. Herkenbaar. Het boek is een unieke mix van humor, tragiek en sociale kritiek, en Ghali's scherpe pen maakt het een onvergetelijke leeservaring.
Je kan Bier in de snookerclub lezen als een gewone roman over de twijfels in het leven van een jonge man maar evengoed als een haarscherp politiek pamflet of zelfs als een meeslepend prachtig geschreven verhaal van een jonge Egyptenaar in een historische politieke context. In het uitgebreide nawoord van Soedanees-Brits auteur Jamal Mahjoub worden die linken met het echte Leven van Ghali duidelijk.
