De dubbelzinnige schoonheid van disfunctioneel

M. krijgt geen volle naam in Dat beloof ik van de in Vlaanderen gruwelijk onderschatte en onbekende Roxane van Iperen. Ze is in meer dan 10 talen vertaald, maar niet in het Vlaams. 'Vlaams' is bij wijze van spreken.

Zolang ik beweeg, ben ik veilig - staat op de achterflap. Zo is het maar net. Spring-in-'t-veld M. loopt sneller dan iedereen. Langer ook. Het is haar redding. Het maakt haar een overlever in de gewelddadige film van haar leven. Want er zit wel een bont en onbetrouwbaar gezelschap achter haar aan. Een weirde jongen, een goor ventje uit het dorp, nog eentje van gezinszorg, een straalbezopen gewelddadige vader, een kokette en hoerige moeder en nog wel wat onguur volk - ja, het zijn clichés, maar je weet hoe het zit met clichés: ze zijn o zo dikwijls ook de waarheid.

Helaas voor M. Maar wel goed voor de lezer. Dat maakt het wat mij betreft extra dubbelzinnig. Kan je daar dan van genieten? Van hartverscheurende en tegelijk onderkoelde beschrijvingen van het hemeltergende gedrag van ouders en andere gluiperds.

De vierde wereld is een realiteit. Eentje waar weinig plezier te beleven valt.

De literatuur over deze onderwerpen is iets anders. De schoonheid van de taal van van Iperen is wel degelijk een genot voor de lezer. Alsook de gewiekste manier waarop zij structuur aanbrengt in haar verhaal - zij laat voortdurend gaten waardoor je er meestal mee blijft zitten of het hoofdstuk dat je zojuist gelezen hebt nu een happy or sad slot kent.

Het briljantste aan dit boek is hoe de verteller onder de huid en in het hoofd kruipt van het ontluikende meisje dat een eigen kijk op de werkelijkheid heeft en er een eigen interpretatie over heeft. Grappig, ontroerend, beklijvend.

De grote drie in de Nederlandstalige literatuur waren destijds heel mannelijke mannen - Reve Mulisch Hermans. Na het testosteron-trio kwamen Grunberg, van der Heijden en nog iemand. De derde was een altijd wisselende naam. Lanoye, Zwagerman, Palmen. Het is een bezighouder, maar wie zijn de drie die nu op de troon zitten? Rijneveld en van Iperen staan voor mij als een paal boven water. Misschien moet ik van Lize Spit ook nog wat meer gaan lezen.