Gelezen: Ayn Rand: The Fountainhead

Ik heb een kanjer gelezen. De roman The Fountainhead telt 805 pagina's en werd mij hartstochtelijk aangeraden door ondernemer en drie boeken-podcastgast Rudi De Kerpel. Zò hartstochtelijk, dat hij het kocht en mij cadeau deed. Hij vertelde dat dit boek zijn leven heeft veranderd.

The Fountainhead gaat over een architect, Howard Roark, die sinds zijn studententijd exact weet wat hij wil bouwen en op welke manier. Hij is eigenzinnig, op een extreme manier: hij wil dat er niets verandert aan wat hij bouwt. Dat is de enige voorwaarde waaronder hij wil werken, wat het erg moeilijk maakt om opdrachten te krijgen.

Zijn medestudent en collega-architect Peter Keating daarentegen maakt wat het publiek wil, hij buigt naar de trends van de tijd en waait met de wind, wat hem aanvankelijk veel succes oplevert. Het boek vertelt het levensverhaal van deze twee personages, aangevuld met mediamagnaat Gail Wynand en de merkwaardige vrouw Dominique Francon, die Roark tegelijk steunt en saboteert.

The Fountainhead is een roman uit 1943 die het individualisme, de sterke persoonlijkheid hoog in het vaandel voert. De roman bejubelt sterke individuen als drijvende kracht van alles wat de samenleving voortstuwt. De rest wordt 'tweedehands mensen' genoemd: mensen die drijven op prestige, dus op de mening van anderen. De afwezigheid van enig 'zelf' bij mensen is verschrikkelijk.

The Fountainhead is naast een ode aan de scheppende kracht van de mens vooral een kritiek op het collectivisme, op de gelijkschakeling van iedereen. Eén voorstander van het collectief in het boek, de socialist Ellsworth Toohey, doet in zijn werk als cultuurcriticus zijn best om het begrip 'kwaliteit' te vernietigen. In zijn krantenrubriek hemelt hij middelmatigheid op, probeert hij elke notie van excellentie te verdelgen. Niets mag uitsteken boven het maaiveld. Op die manier bekritiseert het boek ook de populaire media, die middelmatigheid ophemelen en hoogstaande artistieke prestaties belachelijk maken.

Delen van het boek deden mij hard denken aan wat ik bij Nietzsche las: The Fountainhead verkettert het concept zelfopoffering als een uiting van zwakte en bekritiseert een maatschappij waarin opoffering centraal staat. Volgens Nietzsche hebben we dit te danken aan het christendom.

The Fountainhead is een te lang, maar op zijn minst een interessant boek dat doet nadenken over de verhouding individu - maatschappij, over ambitie, liberalisme en de functie van een sociaal-maatschappelijk stelsel. Ook al ben je het niet honderd procent eens met het politiek-filosofische uitgangspunt. Howard Roark is een inspirerend personage, dat vanuit zijn ijzersterke wil niet in staat is om compromissen te sluiten, maar wel snoeihard zijn eigen weg volgt.

Volledig leesverslag: https://wimoosterlinck.wordpre...