Een vergeten oorlog, een onderdrukt volk

De oorlog tussen de oorspronkelijke bevolking van westelijk Nieuw Guinea, nu de Indonesische provincie Papoea, en het Indonesische leger is quasi totaal vergeten, ondanks de honderdduizenden slachtoffers. De Australische journalist John Martinkus probeert daar met de geëngageerde aanklacht De weg. Opstand in West-Papoea verandering in te brengen. Eerst beschrijft hij de geschiedenis van het conflict: vanwege de grote culturele verschillen met de andere eilanden van de archipel waren de Papoea’s door Nederland ooit een eigen staat beloofd, maar het gedekoloniseerde Indonesië verwierp dit en bezette het gebied in 1963. Een deel van de bevolking vluchtte de afgelegen jungle en bergen in en begon een guerrillastrijd. Nederland stond alleen in zijn protest en wou de kastanjes niet meer uit het vuur halen. De Verenigde Staten was immers bevreesd was dat Indonesië communistisch zou worden en wou de Indonesische president Soekarno niet voor het hoofd stoten door de wens van de Papoea-bevolking te steunen. In 1969 organiseerde Indonesië een scherts-referendum onder een aantal zelf geselecteerde, onder druk gezette Papoea-vertegenwoordigers dat de overdracht van West-Papoea naar Indonesië moest officialiseren. Bovendien probeert de Indonesië al decennia lang door massale immigratie van Indonesiërs uit Java en andere eilanden de Papoea-bevolking in westelijk Nieuw-Guinea te minoriseren. Martinkus doorspekt deze geschiedenis met zijn eigen ervaringen ter plaatse twee decennia geleden, in een sfeer van intimidatie door de Indonesische overheid. Sinds 2003 mogen journalisten West-Papoea niet meer in maar met behulp van recente ooggetuigenverslagen slaagt hij er toch in de onderdrukking van de Papoea’s, het alomtegenwoordige racisme en de opflakkerende oorlog met de militair sterker geworden rebellen aangrijpend in kaart te brengen. De titel van het boek verwijst naar de Trans-Papoea-snelweg die Indonesië dwars door het land wil aanleggen. De laatste jaren kristalliseert het verzet van de bevolking zich immers daar rond. Maar de strijd voor zelfbeschikking van de Papoea's heeft ongetwijfeld nog een lange weg te gaan.